Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Qupperneq 21

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Qupperneq 21
S t a ð l e y s a n Í s l a n d o g m ý t a n u m o k k u r s j á l f TMM 2009 · 4 21 um Gunnars Gunnarssonar (t.d. Fóstbræðrum (1918) og Jörð (1933)).30 Einnig má minna á rit Sigurðar Nordals, Íslenska menningu, en það „hafði mikil áhrif á sjálfsmynd Íslendinga um miðja 20. öld“ eins og segir í myndatexta í bók Guðmundar Magnússonar (38).31 En gengur sú túlkun að öllu leyti upp? Helga Kress er líklega sá fræðimaður sem harðast hefur gagnrýnt túlkunarhefðir íslenskra fornbókmennta. Í fjölda greina hefur hún fært fyrir því sannfærandi rök að íróníska undiröldu megi finna í miðalda- textum, þar sem gróteskar lýsingar og myndmál grafa undan útblásnum karlmennskuhugmyndum og gera þær háðulegar.32 Á fáum stöðum birtist þessi aðferð Helgu skýrar en í grein hennar „Haf og skegg: Flæði í Laxdælu“.33 Undir lok þeirrar greinar lýsir Helga mikilmennskudraum- um Þorkels Eyjólfssonar, fjórða eiginmanns Guðrúnar Ósvífursdóttur, sem þykir ekki mikill vígamaður og reynir því að gefa karlmennsku sinni aukið vægi með því að fara út í framkvæmdir. Strax eftir að hann hefur kvænst Guðrúnu tekur hann til við „að rífa niður byggingar henn- ar til að byggja aðrar stærri“ (91) og loks vantar aðeins almennilega kirkju á Helgafelli. Áður en Þorkell heldur til Noregs að sækja kirkjuvið- inn biður hann Guðrúnu að ráða fyrir sig draum: „Það dreymdi mig,“ segir hann, „að eg þóttist eiga skegg svo mikið, að tæki um allan Breiðafjörð.“ Þorkell bað hana ráða drauminn. Guðrún spurði: „Hvað ætlar þú þennan draum þýða?“ „Auðsætt þykir mér það, að þar mun standa ríki mitt um allan Breiðafjörð.“ „Vera má, að svo sé,“ segir Guðrún, „en heldur myndi eg ætla, að þar myndir þú drepa skeggi í Breiðafjörð niður.“34 Helga greinir skeggið sem einstaklega gróteska „mynd ofvaxinna karl- mennskudrauma“ (92). Þegar Þorkell kemur til Noregs fer hann til fundar við Ólaf konung helga, sem er að reisa mikla kirkjubyggingu í Þrándheimi. Þorkell ákveður að sín kirkja skuli verða stærri og þverskallast við varnaðar- orðum konungs. Málalok verða þau að Þorkell drukknar í stormi á Breiðafirði og rekur kirkjuviðinn um fjörðinn allan og týnist að mestu. Eins og Helga bendir á skilur sagan „við hann sem drjúpandi draug í hópi annarra karldrauga úti fyrir kirkju Guðrúnar og „sjór rann úr klæðum þeirra““ (93). Þorkel er víðar að finna í íslenskum samtíma en Njál á Bergþórshvoli og Egil Skallagrímsson. Kirkjusmiðurinn er ekkert frábrugðinn þeim afkomendum sínum sem tæpum 1000 árum síðar reistu tugi krana í Reykjavík og tóku til við að hlaða upp steypu. Sömu mikilmennsku- órarnir urðu þeim líka að falli.35 Og rétt eins og tíminn leiðir í ljós TMM_4_2009.indd 21 11/4/09 5:44:35 PM
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.