Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Side 89

U m h u g h v ö r f á h ö f u n d a r f e r l i
TMM 2009 · 4 89
Í þau fimmtán ár sem ég hef haft í mig og á með ritstörfum allskonar, hef ég
neyðzt til að verja drjúgum skerf af tíma og starfsorku í vinnu, sem allt í senn
hefur verið mér til ama og leiðinda (að ég ekki segi til skammar), líkamlegs sem
andlegs niðurdreps og beinlínis unnin út af neyð. Ég er kannski ekki duglegri en
gengur og gerist; en ég held ég sé heldur ekki latari en hver annar. Árangurinn af
starfi mínu er þó ekki meiri en sá, fyrir mig prívat, að iðulega þarf ég enn að taka
fegins hendi hverskonar óintressant dútli, – aðeins ef ég hef von um að geta með
því móti átt fyrir næstu máltíð. Það fáa, sem maður kann að hafa leyst sæmilega
af hendi sem rithöfundur, er svipað ónefndum hlut sem maður hefur losað sig við
í einrúmi og er fyrir löngu kominn út í haf, via klóakið. – Og maður fær jafnvel
ekki tækifæri til að endurtaka verknaðinn, þó mann langi til og finni þörf fyrir.
Samt er ég enn það „borgaralega“ þenkjandi, að ég vil helst geta unnið fyrir mér
sjálfur, – og helzt unnið án þess að hafa á tilfinningunni, að ég sé fyrst og fremst
að „vinna fyrir mér“. Ég vona, að þú skiljir, við hvað ég á. Ég gæti að sjálfsögðu
selt það litla sem ég á, húsgögnin mín, bækurnar, grammófónsplöturnar, já jafnvel
ritvélina og pennann, leigt mér súðarherbergi og hrópað framan í hvern mann:
Nú fyrst er ég orðinn skáld! – En þetta hef ég þó ekki hugsað mér að gera.
Ég hef hugsað mér að bíða átekta enn um sinn. Á meðan heilsa mín frekast
leyfir mun ég reyna að standa mig. Úthald mitt og vinnugleði er að vísu hvergi
nærri móts við það sem áður var; þó er ég maður á bezta aldri. En ég veit, að
þetta getur lagazt, – ef. Ég er nokkuð misjafn, hvað þetta snertir; stundum líður
mér ágætlega dögum saman. Samt er ég ekki stærri bógur en það, að lífsorka mín
dalar, ef ég hef t.d. ekki fengið að éta í tvo sólarhringa eða á ekki fyrir húsaleigu.
Samkvæmt eðli mínu og uppeldi, er mér ógjart til að hugsa illt um aðra menn.
Það má jafnvel telja mér til heimsku, hversu seint ég trúi því, að menn séu
raunverulega á móti mér. – Og ef ég kemst að raun um, að þeir eru virkilega á
móti mér, þá þykir mér það – þrátt fyrir allt – margfalt skárra en hitt: að þeir
ignoreri mig.
Þetta síðasta er í rauninni það helzta sem ég vil segja með þessu bréfi.
Ég er þér ekki reiður, Ragnar. En ég neita því ekki, að ég er leiður. Eftir þetta bréf
mitt býst ég við, að nokkur breyting verði á viðskiptum okkar. Annaðhvort verða
þau alls engin – ellegar á miklu heilbrigðari grundvelli, mönnum sæmandi.
Hvort heldur verður, það er undir þér einum komið.
Þú mátt mín vegna sýna hverjum sem er þetta bréf. Ég mun þó ekki sýna það
neinum; ekki vegna þess ég skammist mín fyrir stafkrók í því, heldur einfaldlega
vegna þess, að mér finnst það engum koma við, öðrum en þér og mér. Ef ég hefði
hitt þig í morgun, eins og til stóð, hefði ég sagt nákvæmlega þetta (ef ég hefði feng-
ið tækifæri til), og við myndum að líkindum ekki hafa haft neina áheyrendur. Samt
er ekki víst, að ég hefði munað eftir að taka sumt það fram, sem ég nú hef gert.
Enn fleira gæti ég þó sagt.
(Sign.)
P.s.
Þetta bréf má gjarnan lesa oftar en einu sinni.
TMM_4_2009.indd 89 11/4/09 5:44:41 PM