Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Page 113

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2009 · 4 113
uppfylla því að þó að bókin sé kynngimögnuð hefði vel mátt hugsa og vanda
fagurfræði og framsetningu hennar betur. Tungumálið er vopnið sem höfund-
urinn berst með og eigi að nota það til stórræða verður það að bíta.
Þorleifur Hauksson
Margar sögur í einni
Guðmundur Andri Thorsson: Segðu mömmu að mér líði vel. JPV útgáfa, 2008
Segðu mömmu að mér líði vel eftir Guðmund Andra Thorsson segir frá tæpum
sólarhring í lífi miðaldra arkítekts sem býr í Reykjavík ásamt föður sínum og
hundinum Pjatta. Einkunnarorð bókarinnar eru sótt til Rolling Stones og Páls
postula og fjalla um draumana og hverfulleikann og hvernig allt jarðneskt er
sjónhending, annað en kærleikurinn. Sögumaður á sér kærustuna Kötu sem er
á sama aldri, og ferðalag sögunnar snýst um óútskýrða fjarveru hennar á þess-
um sólarhring þar sem virðist vera slökkt á símanum eða hún utan þjónustu-
svæðis. Eitthvað er það sem knýr hann til að gera (sér) grein fyrir „atburðum
þessara daga“, búa til úr þeim samfelldan þráð, á sama hátt og skáldkonan
amma hans gerir í ástarsögum sínum úr sveitinni:
skipulega og í réttri röð svo að ég geti áttað mig á því sem gerðist og kannski dregið
einhverjar ályktanir af því – um eitthvað (14).
Sagan er sögð í fyrstu persónu eins og tvær fyrstu skáldsögur Guðmundar
Andra, Mín káta angist og Íslenski draumurinn, en því formi er beitt meðvitað
og af meiri list en í þeim sögum. Meðal verðleika þess frásagnarforms er hvern-
ig sögumaður er frjáls að því að kveða upp ýmsa dóma án þess að lesandinn
skynji í þeim vísifingur hins alvitra höfundar, en fyrirferð sögumanns var
einmitt helsti gallinn á Náðarkrafti, síðustu bók Guðmundar Andra. Í fyrstu
persónu frásögn er sögumaður tiltekin persóna innan söguheimsins og álykt-
anir hennar um aðrar persónur og atburði eru á hennar ábyrgð. Þessi persóna
gefur lesanda hlutdeild í hugsunum sínum og tilfinningum og getur orðið
honum býsna nákomin. En um leið er sá möguleiki fyrir hendi að hún blekki
bæði sjálfa sig og aðra. Þá veit hún kannski ekki um nærri allt sem er að gerast
í kringum hana, eða innra með henni sjálfri, um leið og vitneskja lesandans er
bundin við hennar vitundarheim. Og hver er hún í raun og veru?
Sögumaðurinn Einar lifir reyndar ekki í neinni sjálfsblekkingu. En hann
burðast með ýmislegt sem hann hefur bælt með sér eða er ekki fyllilega með-
vitaður um, og í fyrri hluta sögunnar, þar sem hann er í forgrunni, er ýmsum
þráðum ofið sem skýrast í lokin þegar myndin er fullkomnuð. Einar er ósköp
TMM_4_2009.indd 113 11/4/09 5:44:44 PM