Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Síða 115

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2009 · 4 115
er líka kvöldmatartíminn og kvöldmatartíminn er stund ástarinnar. Þegar hann er
ekki virtur á heimilum venjulegu fjölskyldnanna fölnar ástin og verður að endur-
minningu um angan og þrá eftir því að tengjast (35).
Pabbinn fæst við að mála í ellinni, hættur í múrverkinu, allir hljómsveitar-
mennirnir dánir. Dagleg samskipti þeirra feðga eru ekki sérlega náin en í föst-
um, vanabundnum skorðum. Móðir sögumanns kemur naumast fyrir í fyrri
hluta nema sem rödd af gömlum upptökum á plötum og í útvarpi:
Og kringum hásu röddina hennar mömmu sveimaði tenórsaxinn hans pabba svo
óumræðilega blíður og strauk og kjassaði melódíuna af allri þeirri djúpu dýpt og
mjúku mýkt sem hann þráði alla tíð svo mjög að sýna henni (49).
Þessum fyrri hluta lýkur þegar síminn loksins hringir, en þá hafa augu sögu-
manns hvílt á innrammaðri auglýsingu úr Mogganum um dansleik Dans-
hljómsveitar Binna Frank frá deginum þegar foreldrar hans hittust fyrst. Sú
saga er í forgrunni í síðari hluta sögunnar og hefst á upprifjun þessa dags fyrir
50 árum.
Og hér breytist frásagnarhátturinn. Sögumaður sér og nemur allt sem heiti
hefur þar sem hann stendur í útjaðri söguheimsins. Í lýsingunni á ballinu á
Hálogalandi fer frásögnin á flug í fínlegri íróníu. Allt lifnar, náttúran, sem lýst
er með tilþrifum og ívafi frá Steini Steinarr og öðrum góðskáldum, hljómsveit-
armennirnir, textarnir, stígandin í leik hljómsveitarinnar, sveitarbragurinn,
ömmur og mömmur meðfram veggjunum, uppburðarlitlir ungir menn – og
ein af ungu stúlkunum sjö, heimasætan Laufey á höfuðbólinu Hálogalandi,
sem sést frá tveimur sjónarhornum:
Hún var ung. Hún var með rauðbrúnt hrokkið hár niður á háls og freknur á nefinu,
þykkar varir og há kinnbein. Hún leit út fyrir að vera skemmtileg og hún var með
stór og brún augu sem ljómuðu tilbúin að taka við heiminum og afar stórt nef sem
gat greint það jafnóðum sem heimurinn færði henni. Hún var fíngerð og lágvaxin og
hæglát og framhleypin. Hún var ekki fríð en hún hreyfði sig með þokka (100).
Þegar hún Lulla mamma þín stóð fyrir framan okkur í hljómsveitinni – skrifaði hann
mér til Kaupmannahafnar – í sínum rósfagra æskukjól fannst mér ég skilja hana, mér
fannst ég væri sá eini sem myndi nokkru sinni skilja hana. Því hún var svo ung og
þokkablíð er hún fór með lögin hans Binna sem væru þau henni einni samin – hvað
þau og voru þá undrastund. Er hún stóð þar á mjóum skóm fyrir framan okkur,
útskeif, nett og fögur þá skildi ég að hér eftir myndi það ævinlega undir mér komið
hvort hún gréti; mitt hlutverk væri að sjá til þess að hún brosti; ég hefði vald á því
hvort hún syrgði (106).
Sögumaður setur sig í síðari hlutanum í gervi ósýnilegs áhorfanda. Í þessum
söguheimi sér hann og veit og sundurgreinir út frá sínum forsendum, og það
gengur fullkomlega upp. Til hliðar er vitnað í bréf föður hans með sínu sér-
staka orðfæri. Og hér er hans eigin upphafi lýst:
TMM_4_2009.indd 115 11/4/09 5:44:44 PM