Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Page 137

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Page 137
D ó m a r u m b æ k u r TMM 2009 · 4 137 Það sem Oddný segir um þessar bækur á fullvel við Vetrarsól: „Í skáldsögum þar sem leikið er með glæpasagnaformið leynist oft helsta þrautin í hugarheimi söguhetjunnar, öngstrætin búa í vitundinni. Því sjálfmiðaðri sem glæpurinn er, því ríkara verður fagurfræðilegt gildi sögunnar!“ (66). Tilvísanir 1 Hér er reyndar rétt að taka fram að í enskri útgáfu La Condition postmoderne: rapport sur le savoir, sem nefnist The Postmodern Condition: A Report on Knowledge, er ritgerðin „Answering the Question: What is Postmodernism?“ jafnan látin fylgja sem viðauki en þar eru listfræði- legar vangaveltur höfundar meira áberandi. Í íslenskri þýðingu ritsins, Hið póstmóderníska ástand: skýrsla um þekkinguna (þýð. Guðrún Jóhannsdóttir, Reykjavík: Háskólaútgáfan, Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands, 2008) hefur sú ákvörðun hins vegar verið tekin að sleppa þessum viðauka. 2 Jean-François Lyotard. „Answering the Question: What is Postmodernism?“ The Postmodern Condition: A Report on Knowledge. Þýð. G. Bennington og B. Massumi. Minneapolis: Univer- sity of Minnesota Press, 1984, bls. 76. 3 Samuel Huntington. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon & Schuster, 1998. 4 Auður Jónsdóttir og Óttar M. Norðfjörð, ritstjórar. Íslam með afslætti. Reykjavík: Nýhil, 2008, bls. 7. 5 Hugtakið „fjölmenningarsamfélag“ er býsna víðfeðmt og illskilgreinanlegt, ekki síst þar sem hugmyndin um fullkomlega einsleitt samfélag í nútímanum verður að teljast hæpin. Hugs- anlega má velta fyrir sér hlutfalli íbúa sem eru af erlendu bergi brotnir, og staðfesta tilvist fjöl- menningarsamfélagsins þegar ákveðnu hlutfalli hefur verið náð, en slíkri aðferðafræði hættir til að vera handahófskennd og mun að lokum stranda í skerjagarði kynslóðanna. Þá mætti velta fyrir sér þáttum á borð við komu herliðsins á Miðnesheiði og samskiptaferlinu við það, hvort „Ástandið“ hafi ekki verið kennimerki um fjölmenningarsamfélag, og þar fram eftir götum. Líklegast til árangurs þykir mér þó að horfa til viðhorfa og stofnana, og þannig kortleggja það ferli sem á sér stað þegar meðvitund vaknar um gildi þess að breikka samfélagsvíddina, þegar ráð er gert fyrir öðrum menningarhópum í lagabálkum og félagsþjónustu, þegar stofnanir eins og Alþjóðahúsið eru stofnaðar, og þegar reglur um innflytjendur og hælisleitendur verða bæði opnari og mannúðlegri. Tilvist fjölmenningarsamfélags er þá skilgreiningaratriði sem tengist hugarfari og stofnunum. 6 Samskiptum hins innlenda og hins útlenda hafa að sjálfsögðu margoft verið gerð skil í íslensk- um skáldskap, og alltof langt mál væri að gera tæmandi úttekt á því efni hér. Rétt er þó að nefna að fjölmörg verk Thors Vilhjálmssonar má tengja á athyglisverðan hátt við þetta efni og það hvernig landamæri hins íslenska og erlenda geta verið á f lökti í vitundinni. Þá fjallar Thor öðrum þræði um íslam og sjálfsmorðsárásir í Mánasigð (1976). Í víðum skilningi má einnig nefna Hægara pælt en kýlt (1978) eftir Magneu J. Matthíasdóttur og sögusafnið Komið til meginlandsins frá nokkrum úteyjum (1985) eftir Kristján Karlsson. Í annarri tóntegund eru Engill, pípuhattur og jarðarber (1989) eftir Sjón ásamt nokkrum töfraraunsæisverkum Vigdísar Grímsdóttur. Samúel (2002) eftir Mikael Torfason, Stormur (2003) eftir Einar Kárason og Afleggjarinn (2007) eftir Auði A. Ólafsdóttur falla einnig í þennan hóp. Þessar sögur sem öðrum þræði fjalla um samskipti Íslendinga og útlendinga gerast þó flestar á erlendri grund og vitundarmiðjan er oftast íslensk persóna. Sérstaða skáldsögu Auðar Jónsdóttur felst að hluta til í því að hún gerist á Íslandi og Íslendingurinn því ekki í hlutverki aðkomumanns eða ferðalangs heldur er íslenskt samfélag sett fram sem framandi í augum aðkomumanns (það á reyndar einnig við um skáldsögu Hallgríms Helgasonar, 10 ráð til að hætta að drepa fólk og byrja að vaska upp (2008), og hér mætti ennfremur benda á tengingu við Með titrandi tár (2001) eftir TMM_4_2009.indd 137 11/4/09 5:44:47 PM
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.