Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Síða 15

Æ t l i v i ð n á u m n o k k u r n t í m a n n a ð s n e r t a v e r u l e i k a n n ?
TMM 2015 · 1 15
Það er hægt að hugsa án þess að fylgja línu, og það gerum við flest, auk þess
var þetta fyrir mér hluti af því að reyna að virkja væntanlega lesendur, fá
þá til að taka þátt í sköpuninni, ekki ósvipað og þegar ekki er allt lagt upp í
hendurnar á lesendunum, þeim ætlað að fóta sig sjálfir. Ég hef yfirleitt ekki
gaman af sögum þar sem maður er mataður eins og þegar fýll er að troða í
fýlsunga.
Kristín: Þykir þér að þú hafir sótt áhrif í útlenskar bókmenntir eða það
hafi gerst sem afleiðing af námi þínu og dvöl í öðrum löndum?
Álfrún: Útlenskar bækur og innlendar? Mér hefur sýnst að torveldara sé
að fjalla um þjóðarbókmenntir en okkur er tamt að halda. Hugmyndir og
bækur eru í eðli sínu alþjóðleg fyrirbæri sem hafa alveg frá öndverðu ferðast
milli landa og verið lengst af álitnar skipta miklu máli, voru fjársjóður sem
menn vildu eignast hlutdeild í til að auka skilning sinn almennt, víkka sjón-
deildarhring sinn, skyggnast inn í annarra hug og deila með öðrum nýjum
hugmyndum og gömlum. Jafnvel hugsjónum. En eins og við vitum: heimur
versnandi fer!! Og afþreyingin sogar margt til sín.
Svo ég snúi mér aftur að spurningu þinni. Það er víst lítil hætta á að þær
bókmenntir sem ég fékkst við og las í háskólanámi mínu hafi haft áhrif á
afstöðu mína til nútímabókmennta, þó að þær hafi vissulega haft áhrif á
afstöðu mína til bókmennta yfirleitt. Það var ekki fjallað um nýjustu bók-
menntirnar í Háskólanum í Barcelona, né í öðrum háskólum svo ég viti.
Hins vegar var skáldskapur sem kom út eftir 1800 álitinn tilheyra nútím-
anum. Og höfundar urðu að hafa legið minnst fimmtíu ár í gröfinni áður en
verk þeirra þóttu tæk til umfjöllunar innan veggja háskóla. Maður varð að
bera sig sjálfur eftir því sem var nýjasta nýtt í bókmenntunum og ræða um
það við vini og kunningja, en ekki sprenglærða prófessora.
Kristín: Gerir þú greinarmun á amerískum og evrópskum áhrifum?
Álfrún: Nei, það geri ég ekki. Eins og ég sagði áðan tel ég að bækur og
bókmenntir eigi sér ekki landamæri, séu sameign manna, og hafi frá upphafi
verið það, raunar haft það hlutverk. Allir rithöfundar og skáld hafa lært af
öðrum skáldum og rithöfundum, burtséð frá landamærum, og með því að
lesa mikið. Leggjast í lestur!
Kristín: Mér finnst ég skynja ákveðna uppreisnargirni í kynslóðinni þinni
– kannski fyrstu frjálsu kynslóð Íslandssögunnar að einhverju leyti – þó ég
trúi ekki á kynslóðir og þó ég trúi ekki á að tíminn líði eða þróist – svona
ákveðið og heilla pönk en í kynslóðinni sem kennir sig við það. Þið gáfuð
alla vega fortíðinni einn á hann – að mínu viti.
Álfrún: Sannast sagna vildi ég að mín kynslóð – og ég meðtalin – hefði
verið örlítið uppreisnargjarnari og stundað skarpari og ígrundaðri gagnrýni
en hún gerði, en þó ekki endilega í skáldverkum sínum. Það er víst best að