Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1969, Blaðsíða 104

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL.
1969 1,2: 102-105
Frysting túngrasa
Sturla Friðriksson og Bjarni E. Guðleifsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Yfirlit. Til athugunar á því, hvort misgömul tún séu misþolin, var sumarið 1967 tek-
inn svörður af túnum, sem sáð var til 1964, 1965 og 1966 á Klambraseli í S.-Þingeyjar-
sýslu. Svarðarþökurnar voru geymdar um haustið og fram í desember á tilraunastöðinni
að Korpu, þar sem grös þeirra komust í vetrardvala, og síðan frystar við —20°C, annað-
hvort samfleytt í 22 daga eða með því að skipta frystingunni í tvö tímabil með 5 daga
þiðnun á milli við 15° C.
f ljós kom, að grös frá 1965 kól mest, en grösin frá 1964 og 1966 kól minna. Erfitt
er að gera sér grein fyrir, hvað veldur. Einnig kom fram, að 22 daga samfelld frysting
olli minna tjóni en tvískipt 6 + 11 eða 11 + 6 daga frysting. Seinni frystingin veldur senni-
lega kalinu, vegna þess að bol grasanna minnkar við þiðnunina. Umhleypingar, sem
einkenna íslenzkt veðurfar, eru grösunum skaðlegri en stöðug frost.
INNGANGUR
Undanfarin ár hefur borið mikið á kaf-
skemmdum í túnum hér á landi. Óhagstæð
veðrátta er efalaust aðalorsök kalskemmd-
anna, enda þótt margir þættir aðrir geti
stuðlað að lélegu þoli túnjurtanna og
þannig verið óbeinir kalvafdar.
Við athuganir á kölnum túnum 1967 og
1968 kom greinilega í ljós, að nýræktir á
fyrsta ári voru minna kalnar en eldri tún.
Hið mikla þol túnanna á fyrsta ári virðist
að miklu leyti hverfa þegar árið eftir, þar
sem ekki var sjáanlegur neinn verulegur
þolmunur á tveggja til sex ára túnum. Þó
kann að vera, að munurinn á þessum eldri
túnum sé svo lítill, að hann komi ekki fram
í jafngrófu mati og hér urn ræðir.
Enn er margt óljóst, hvað veldur því, að
túngrös kelur mismikið, bæði jurtafræði-
legir og jarðvegsfræðilegir eiginleikar geta
verið að verki.
Þessari athugun var einkum ætlað að
gefa svör við tveimur spurningum varð-
andi þetta vandamál. I fyrsta lagi þótti
fróðlegt að vita, hvort þoltap nýræktanna
verði smám saman ár frá ári eða hvort
þolið tapist skyndilega frá fyrsta til ann-
ars árs. Verði þoltapið smám saman, eru
meiri líkur til, að jarðvegsfræðilegir eigin-
leikar ráði. Hins vegar er sennilegt, að líf-
eðlisfræðilegir þættir grasanna mundu
fremur valda þoltapi frá fyrsta til annars
árs, þar sem grös í nýræktum taka mestum
breytingum á þessu skeiði. í öðru lagi þótti
fróðlegt að kanna áhrif frostlengdar á kal.
Alkunnugt er, að hér á landi eru vetur
umhleypingasamari en víðast annars stað-
ar, þar sem grasræktun er stunduð, snöggt
skiptir úr frosti í hláku. Er þetta ástæðan
fyrir því, að kal er hér meira en víðast
hvar annars staðar, enda þótt rnikil frost
séu víða algengari en hér. Hins vegar er
margt óljóst um, hvaða þættir hins um-
hleypingasama veðurs valda mestu um
kalið.