Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Blaðsíða 159

kominu við skurðinn verður nær alltaf hærra en þar gerist. Þurrkun er orkuffek
verkunaraðferð.
Kostnaður við þurrkun koms ræðst einkum af tvennu: Annars vegar hinum árlega og
fasta kostnaði er fer cftir kaupverði tækja og búnaðar og árlegri nýtingu hans (tonn
þurrkuð). Hins vegar er það orkukostnaðurinn, sem að mestu fer eftir vatnsmagninu
sem þurrka þarf úr hveiju kílói af seljanlegu komi. Færiþurrkarar em algengastir,
ýmist smærri við hæfi einstakra búa ellegar stærri, ætlaðir iðnvæddri þurrkun, þar sem
þurrkuninni er stýrt að hámarksnýtingu orkunnar (allt að 1-1,4 kWh á hvem líter af
vatni sem þurrkað er). Norðmenn telja óhagkvæmt að setja upp minni komafurðastöð
en fyrir 10-15 þús. tonn á ári (Juel 2004 - munnleg heimild). Gas- eða olíukyntur
komþurrkari með 5 þús. t árs-afkastagetu kostar einn og sér liðlega 9 mkr. Mjög
varlega en lauslega reiknaður kostnaður við slíkan þurrkara að teknu tilliti til
nauðsynlegra bygginga og annars búnaðar, auk komfluminga innan 60 km geisla, gæti
farið langt á 4. krónu á byggkílóið (byggt er á tækniforsendum ffá Felleskjopet, Engen
2005). Forsendur fyrir slíkri stöð væm líklega skárstar í Skagafirði og Ames- og
Rangárvallasýslu m.v. núverandi dreifmgu komræktar í landinu (Ingvar Bjömsson
2004).
Verslun með innlent korn
Til þessa hefur verslun með innlent kom verið afar takmörkuð. Ræktendur hafa nýtt
meginhluta uppskemnnar á búum sínum. Eigi komið að vera verslunarvara verður það
að vera þurrkað. Þá fyrst fellur það að tækni viðskiptakerfis kjamfóðurs (flumingur,
mölun, blöndun og geymsla). Innlendu fóðurverksmiðjumar (-blöndunarstöðvamar)
em fusar að taka við innlendu byggi, enda standist það verð- og gæðasamanburð við
annað bygg sem þær eiga völ á. Verðið og gœðin em lyklamir að því að innlendur
markaður með kom geti orðið til. Talið er að 30 þús. tonn byggs séu nú flutt til
landsins árlega (Hákon Sigurgrímsson ofl. 2004). Að verð- og gæðaforsendum
uppfýlltum getur innlent bygg mætt þessari markaðsþörf.
Ljóst virðist af því sem þegar hefur verið nefnt að verðforsendu innlenda byggsins er
aðeins unnt að mæta með opinberum smðningi sem svari til kostnaðar við þurrkun
þess. Tilurð og vöxtur innlends kommarkaðar byggist því að verulegu leyti á gerðum
stjómvalda, sem að sínu leyti em að vissu marki bundin alþjóðasamningum og -
reglum um búvöruviðskipti og smðning við landbúnað. Bendir flest til þess að
möguleikar til beinna framleiðslustyrkja fari þverrandi á næsm ámm.
Ósennilegt er að opinbert fé til stuðnings komrækt, ef samþykkt verður, verði „nýtt”
fjármagn; fremur að um verði að ræða breytta ráðstöfun fjármagns sem þegar er varið
til landbúnaðar (með búvöm- og búnaðarlagasamningum). Nýlegar tillögur
áðumefhds starfshóps ganga líka í þá átt (Hákon Sigurgrímsson ofl. 2004). Kemur þá
til kasta forystu bænda sjálfra og vilja þeirra sem annars aðila samninganna.
Hagreikningar innlendrar byggræktar til fóðurframleiðslu um þessar mundir (sjá
einnig Hagþjónustu landbúnaðarins 1998 - framreiknuð gildi) standa þannig að litlar
líkur em til að einkafjármagn muni leita þangað til ávöxmnar. I einföldum orðum
sagt má því ætla að afstaða stjómvalda og eftir hætti bænda sjálffa sem aðila
búvömsamninga gagnvart opinbemm stuðningi við komrækt ráði mesm um hvort og í
hvaða mæli innlent bygg verður sérhæfð verslunarvara.
157