Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Blaðsíða 266

gríðarleg verðmæti því endaverðmæti vöru í ferðaþjónustu liggur ekki eingöngu í beinum
tilkostnaði seljandans heldur ffekar þeirri ímynd sem búið er að byggja upp í kringum vöruna.
Sem dæmi um þetta má nefna lax- og silungsveiðimenn sem greiða oft háar upphæðir fyrir að
fara inn á veiðisvæði upp á von og óvon um veiði, en eru að greiða margfalda þá upphæð sem
kostaði að fara í næstu kjörbúð og kaupa slægan lax eða silung. Þama em veiðiréttarhafar að
selja miklu stærri vöm en bara aflann.
Annað dæmi er sémnnin matvara þar sem búið er að áffamvinna hráefni þannig að úr verður
vara sem er margfalt verðmætari en hráefnið og tilkostnaðurinn sem settur var í vömna. Hægt
væri að segja um slíka matvöm sem ffamleidd er samkvæmt ákveðinni matarhefð að “við
borðum mat, en kaupum söguna....”
Heimasala afurða
Matvömffamleiðsla í atvinnuskyni hvarf að mestu úr sveitum landsins þegar
tæknibyltingin færði nær alla matvælaffamleiðslu inn í stór afurðavinnslufyrirtæki sem sáu um
vinnslu, vömþróun, markaðssetningu, dreifingu og sölu. Þó að slíkt hafi á margan hátt verið
heillaspor þá urðu sveitimar með tímanum fátækari af ýmsum matvælum sem kalla mætti í dag
menningarverðmæti. Bændur urðu flestir ffumffamleiðendur, í þeim skilningi að þeir selja ffá
sér óunna matvöm til ffamleiðslufyrirtækja hvort sem það er mjólk, kjöt eða önnur búvara.
Þannig verða bændur af þeim virðisauka, eða verðmætaaukningu sem áffamvinnsla
afurða felur í sér en í mörgum öðmm ríkjum Evrópu tíðkast að bændur ffamleiði og selji sínar
afurðir beint ffá sveitabæjunum og má nefha vömr eins og osta, kjötvömr, mjólk og
mjólkurvömr, sultur, vín og komvömr. Evrópuríki hafa flest heimild til að setja sérstök ákvæði
um sölu matvöra sem tengist menningu eða matarhefðum svæðisins og þar sem ffamleiðandinn
sjálfur selur vömna beint til neytandans. Ofit er þetta stór hluti af ferðaþjónustu landa þar sem
sveitabúðir og bændamarkaðir gefa innsýn inn í menningu landanna.
Á íslandi hljótum við að spyija okkur þeirrar spumingar “af hverju em íslenskir bændur
ekki að gera sömu hluti og bændur í nágrannalöndunum?” Við höldum því jú ffam að okkar
matvara á ffamleiðslustigi sé sú hreinasta og heilnæmasta á heimsvísu og með sölu beint til
neytandans ætti mesti áhættiþátturinn sem felst í dreifmgu matvömnnar að vera horfinn.
í Evrópu er talið að innan fárra ára verði 55% af allri matvöm á mörkuðum orðin einsleit
(e:uniformed) og vaxa þá á móti tækifæri þeirra sem koma með sérstakar (e:unique) matvömr.
Þama em tækifæri fyrir litla ffamleiðendur sem leggja áherslu á mikil gæði og sérstöðu.
Umhverfisvæn ferðaþjónusta
Síðustu ár hefur orðið mikil vakning í heiminum hjá einstaklingum, fyrirtækjum,
sveitarstjómum og ríkisstjómum um umhverfismál. Ferðaþjónustufyrirtæki hafa einnig svarað
kallinu um að taka inn hugmyndaffæði um sjálfbæra þróun inn í sinn rekstur og öll byggist þessi
vinna á vemdun þeirra auðlinda sem okkar kynslóð tók við og við ætlum að láta í hendur á
komandi kynslóðum. Sjálfbæmi þýðir að skila verður tilteknum hlut í sama, eða betra ástandi
en við honum var tekið. Hér er átt við hluti eins og íslenska náttúm, ferðamannastaði og
264