Fræðaþing landbúnaðarins - 04.02.2005, Blaðsíða 66

þetta mataræði er að það lækkar blóðþrýstinginn óháð því hvort viðkomandi
sjúklingur léttist eða ekki. Á grundvelli þessarar rannsóknar hefur verið staðhæft að
með því að auka neysluna upp í 3 til 4 skammta á dag af þessu mataræði þá megi
minnka þörfína á lyfjagjöf um 35-70%. Einnig að það megi búast við 15-30%
minnkun á tíðni hjarta- og æðasjúkdóma og 27-40% minnkun á tíðni heilablóðfalla
(4).
Efnaskiptaheilkennið (Metaholic syndrome)
Eldri rannsóknir hafa sýnt að það er beint samband milli rangs mataræðis og
hreyfingarleysis annars vegar og hins svokallaða efnaskiptaheilkennis (e. metabolic
syndrome), það er að segja ofþyngdar, glúkósaóþols (e. glucose intolerance), hás
blóðþrýstings og hækkun á blóðfítu sem síðan geta leitt til sykursýki af gerð 2 (eða
fullorðinssykursýki) og hjarta- og æðasjúkdóma. Þeir sem drekka eða borða mikið af
mjólk og mjólkurvörum eiga mun síður á hættu að þróa hjá sér þetta
efhaskiptaheilkenni sem aftur leiðir til minni áhættu á fyrmefndum sjúkdómum.
Vísindamenn við Children’s Hospital í Boston í Bandaríkjunum hafa skoðað nánar
hvort það sé að finna samband á milli mjólkumeyslu og tíðni efnaskiptaheilkennis.
Rúmlega 3000 einstaklingar á aldrinum 18-30 ára tóku þátt í rannsókninni (5) og var
fylgst með þeim frá árinu 1985 til 1996. Niðurstöður sýndu að líkumar á að fá
insulinónæmi (e. insulin resistance) vom 72% minni hjá þeim sem vom of þungir og
borðuðu mest af mjólkurvörum í samanburði við þá sem borðuðu minnst. Þetta
samband var óháð bæði kyni og öðm mataræði. Vísindamennimir drógu þarmeð þá
ályktun að þeir sem em of þungir en borða mjólkurvörur 35 sinnum á viku eiga mun
síður á hættu að þróa hjá sér hið svokallaða efhaskiptaheilkenni og minnka með því
áhættuna á að fá sykursýki 2 og hjarta- og æðasjúkdóma.
Kalk og heilbrigði
Kalk í mjólk er talið einn af þeim þáttum sem skipta miklu máli fyrir lækkun
blóðþrýstings í tengslum við DASH-mataræðið. Kalk í mjólk hefur einnig verið talið
hafa jákvæð áhrif á mörgum öðmm sviðum. Fjöldi rannsókna hafa sýnt að beint
samband sé milli mikillar neyslu mjólkurvara, með eða án mjólkurfitu, og minni
yfirvigtar hjá neytendum. Þar hefur m.a. sést að neysla á >1200 mg af kalki á dag í
samanburði við neyslu upp á 500 mg/dag eða minna, hefur leitt til 60 - 80% meira
þyngdartaps (6-7).
Þessar niðurstöður hafa meðal annars nýverið verið staðfestar frekar í umfangsmikilli
amerískri heilbrigðisrannsókn þar sem gerður er samanburður á konum með daglega
kalkneyslu upp á annars vegar 255 mg eða minna og hins vegar meira en 1346mg (6).
I ljós kom að þær konur sem neyttu mest af kalki og mjólkurvörum á dag minnkuðu
líkumar sexfalt á að tilheyra þeim hluta hópsins sem hafði mesta líkamsþyngd
(hlutfall líkamsfitu yfir 42%) og að mikil neysla kalks og mjólkurvara leiddi almennt
til minni líkamsþyngdar og minni virkrar fitusöfnunar.
Fjöldi rannsókna hafa bent til þess að mikil neysla kalks minnki áhættuna fyrir
ristilkrabbameini (8). Þessi virkni hefur verið skýrð með því að kalk bindur gallsýmr
og ýmsa fitu sem leiði af sér minni eituráhrif fyrir þarmafrumumar. í nokkrum
rannsóknum hefur verið komist að þeirri niðurstöðu að þeir sem neyta meira en 1200
mg af kalki daglega eiga helmingi síður á hættu að fá nýmasteinakast en þeir sem
neyta 400 mg eða minna á dag og einnig helmingi síður hættu á að slíkt
nýmasteinakast endurtaki sig (9-11).
64