Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Side 10

Múlaþing
Þórunn Gísladóttir grasakona, dóttir hennar
Jóhanna Filippusdóttir og synir hennar Thor
Rögnvald og Gísli Styff. Eigandi myndar:
Ljósmyndasafn Austurlands.
Á Gilsárvöllum
Ég átti barnsskóna óslitna þegar foreldrar
mínir fluttust með okkur tvo bræður, Jón á
þriðja ári og mig á öðru, frá Brúnavík og
settust í bú hjá afa og ömmu á Gilsár-
völlum, þeim Jóni Stefánssyni bónda og
Stefaníu Olafsdóttur, ljósmóður, konu hans.
Um svipað leyti eða nokkru fyrr höfðu
þau Gilsárvallahjón skipt fímm tólftu
hlutum jarðarinnar út og byggt dóttursyni
sínum, Jóni, einkasyni elstu dóttur sinnar,
Soffíu, „Fíu systur“, sem gift var Bjama
Jónssyni ættuðum frá Breiðabólstað í
Suðursveit. Jón Bjarnason kvæntist um
þessar mundir Guðbjörgu Ásgrímsdóttur frá
Gilsárvallahjáleigu, næsta bæ innan Gilsár-
valla, sem fyrir alllöngu hafði hlotið
veglegra nafn, Grund, og hefur borið síðan
til þessa dags. Reiðingskelda skildi milli
túnanna, blaut og torfær. Var flutt í hana
grjót þannig að unnt væri að skrönglast með
vagn milli bæjanna, en það entist skammt,
sökk hémmbil jafnharðan. Eins og nafnið
bendir til var ofan af henni skorið efni í
reiðinga og til að tyrfa hey, enda hlöður í
minna lagi á Gilsárvöllum. Tók kelda þessi
við bæjarlæknum sem nokkru ofar og til
hliðar hafði verið veitt gegnum brunnhús
sambyggt öðrum bæjarhúsum, svo ekki
þurfti að fara út undir bert loft að sækja vatn
í bæ og fjós. Var það að vísu nokkuð
fmmstæð vatnsveita, en haganleg og til
mikilla þæginda miðað við það sem víðast
tíðkaðist.
Á þessum ámm var reist ný baðstofa á
Gilsárvöllum, framan eða austan þeirra
húsa sem fyrir voru, og tengdist með
hlöðnum göngum „gömlu baðstofu“ sem nú
nýttist sem smíðahús og geymsla, þrep-
baðstofu með timburgólfi að hálfu, en
annars moldargólfi. Úr göngum þessum
lágu hliðargöng til suðurs í eldhús fomt
með svarðargeymslu, en úr því var gengt í
fyrrnefnt bmnnhús til vesturs, en til suðurs
í fjós sem um þessar mundir mun hafa hýst
fjórar eða fimm kýr og stundum þarfanaut,
og kannski tvö eða þrjú geldneyti,
sambyggt téðu eldhúsi. Fjósdyrnar snem til
austurs, gegnt Staðarfjalli handan dalsins,
þar sem skessan Gellivör gætti fyrmrn
bamkrakkans síns svo sem sögur herma og
var krakkinn svo matvandur að hann fúlsaði
við öðru góðgæti á jólum en mannakjöti.
Nokkuð samhliða fjósinu, milli þess og
Nýjubaðstofu, var skemma þar sem geymd
vom reiðtygi, reipi og amboð og annað sem
ég kann ekki að nefna, en að baki, milli
hennar og þessa gamla eldhúss, búr ömmu
minnar með dyr að göngunum sem áður
voru nefnd.
í gamla eldhúsinu, til hliðar við
fjósdyrnar, voru hlóðir þar sem amma
8