Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Page 37

Hjörleifur Guttormsson
Fomleifar og náttúm-
minjar í Hálsþorpi við
Djúpavog
r
rið 2002 kom út eftir undirritaðan í
árbók Ferðafélags íslands lýsing á
Austijörðum frá Álftafírði til Fá-
skrúðsfjarðar. Við vinnu að því verki
vöknuðu hugmyndir um ítarlegri frásögn
frá völdum stöðum og frekari rannsóknir
sem æskilegt væri að sinna á sunnanverðum
Austfjörðum. Viðleitni í þessa veru birtist
2003 í ritgerð um örnefni og þjóðminjar í
Álftafirði.1 Á fyrrihluta árs 2004 hlutaðist
ég til um fornleifaskráningu í Hálsþorpi í
Djúpavogshreppi. Byggðasafn Skagfirð-
inga tók að sér verkefnið sem styrkt var af
Fornleifasjóði, Menningarráði Austurlands
og Djúpavogshreppi. Unnið var að
skráningunni í maí 2004 af Guðnýju Zoéga
fornleifafræðingi en undirritaður veitti
aðstoð á vettvangi og auk þess kom að
verkinu með ýmsar upplýsingar Ingimar
Sveinsson fyrrum skólastjóri sem fæddur er
á Hálsi 1927.2 Við skráninguna varð ljóst að
svæðið hefúr að geyma margar forvitnilegar
þjóðminjar sem eru vel fallnar til fræðslu
fyrir almenning og brýnt að varðveita innan
skipulags sveitarfélagsins. Undir Hálsum
við Djúpavog og í grennd er einnig að fínna
merkar náttúruminjar og því varð til
hugmynd um samþætt þjóðminja- og
útvistarsvæði sem orðið gæti lyftistöng í
ferðaþjónustu auk þess að auðga líf þess
fólks sem á heima á þessum slóðum. Hér á
eftir er gerð grein fyrir þessari hugmynd og
sagt frá helstu niðurstöðum úr
fomleifaskráningunni.
Umhverfi Djúpavogs
Djúpavogshreppur tekur nú yfir allt svæðið
frá Hlaupgeira í Hvalnesskriðum á mörkum
við Lón og austur undir Hvarf
(Streitishvarf) á Bemijarðarströnd. Bújarðir
til endanna eru Þvottá í suðri og Núpur
austast. Inn til landsins ráða hvarvetna
vatnaskil, í vestri gegnt Lónsöræfum og á
Hraunum austur á Öxi. Sveitarfélagið er
þannig mjög skýrt afmarkað landfræðilega.
Innan þess eru Álftafjörður, l lamarsfjörður
og Berufjörður með inndölum milli
stórbrotinna fjallgarða og eru margir
dalirnir afar langir. Til skamms tíma vom á
svæðinu þrjú sveitarfélög, Geithella-,
Búlands- og Beruneshreppur sem
sameinuðust í Djúpavogshreppi árið 1992.
35