Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Side 38

Múlaþing
Guðný Zoega og Ingimar Sveinsson við Goðsteina. Ljósmyndari og eigandi: Hjörleifur Guttormsson.
Kauptúnið Djúpivogur er vel í sveit sett
sem eina þéttbýlið í þessu víðfeðma
sveitarfélagi og á sér meira en ijögurra alda
sögu. Svæðið allt býr yfir afar ijölskrúðugu
náttúrufari, sama hvort litið er til jarðfræði,
landslags eða lífríkis. Byggðasagan nær
aftur í árdaga mannvistar og haft fyrir satt
að þeir fóstbræður Ingólfur og Hjörleifúr
haft haft vetursetu á Geithellum við
Alftaijörð í könnunarferð sinni til landsins
áður en þeir tóku ákvörðun um að nema hér
land.3 Ef marka rná sagnir og örnefni voru
fyrir í landinu írskir einsetumenn sem
norrænir menn kölluðu Papa. Flest er þó á
huldu um veru þeirra hér og hefur hún ekki
verið staðfest af fornleifarannsóknum.
Búlandsörnefni og byggðin í öndverðu
Búlandsörnefni við Djúpavog hafa verið
mönnum nokkur ráðgáta, einkum þar eð
ekkert skilgreint landsvæði þar í grennd ber
heitið Búland. Verslun við Fýluvog og síðar
Djúpavog á nesinu milli Hamarsijarðar og
Beruijarðar byggðist upp í landi jarðarinnar
Búlandsness sem stóð sunnan á nesinu og
var þar aðaljörðin ásamt kirkjustaðum
Hálsi. Báðar þessar jarðir eru nú í eyði,
Búlandsnes frá 1944 og Háls frá árinu
1963, og standa þar engar byggingar uppi
til að minna á bæjarstæðin. A 19. og 20. öld
var nafnið Búlandsnes ekki notað heima
fyrir sem heiti á nesinu milli ijarða heldur
talað um Búlandsnesland og því skipt í
Suðurland, Norðurland og Utland utan við
Djúpavog.4 Fyrr á öldum virðist ömefnið
Búlandsnes hins vegar hafa verið notað um
útskagann, sbr. Fandnámu og ferðabók
Olaviusar frá árinu 1775.5 Sami skilningur
kemur einnig fram hjá Birgi Thorlacíus,
sem ólst upp á Búlandsnesi á fyrrihluta 20.
aldar.6
36