Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Side 101

Jökuldæla
mjög nýlega eða óútgefinn, og hér er
Jöknldæla ekki talin með. Af þessu er ljóst,
að eðlilegt var að menn hefðu ekki verið
vissir um hvað var í rauninni til af fomum
sögum. Athyglisvert er að séra Jón þykist
þess fullviss, að Jökuldœla hafi verið
gömul, ekki „seinni alda diktur“ eins og
hann sagði um Hrana sögu hrings. Allir em
nú sammála um að báðar þessar sögur hafi
verið ungur samsetningur.
Bréf þetta verður prentað hér á eftir og
stafsetning samræmd, en það var áður
prentað stafrétt í Sólhvarfasumbli. Bréfið er
illa skrifað og víða vantar augljóslega
brodda yfir stafi. Um efnisútdrátt úr
Jökuldælu í bréfmu og heimildarmann séra
Jóns verður fjallað meira á eftir í mati á
heimildarmönnum.
3) Sigmundur Matthíasson Long. Heimild
er til um að Jökuldœla hafi verið skrifuð
upp eftir minni manna og fyrr en þeir
útdrættir sögunnar, sem nú em kunnir. I
dagbókum Sigmundar Matthíassonar Long
í Lbs. 2141, svo stendur við 26. nóvember
1867: „fór í kvöld ofan að Eiðum og skrifa
brot úr Jökuldælu eftir gamla Sigurði
[Benediktssyni] í Heiðarseli“. Þessa klausu
fann Armann Halldórsson, kennari á
Eiðum, fyrst í dagbókum Sigmundar, en
löngu seinna benti Gunnar heitinn
Sveinsson, skjalavörður, mér einnig á hana.
Hvorugur þeirra gat um að hafa fundið
þessa uppskrift Sigmundar af Jökuldœ/u.
Verður að teljast nokkuð undarlegt, að
uppskriftin skuli hvergi fmnast í handritum
Sigmundar og ekki er heldur kunnugt um að
hún eða uppskrift af henni hafí komið fram
nokkurs staðar. Möguleg skýring á því er,
að 18. febr. 1885 lenti Sigmundur í
snjóflóði á Seyðisfírði og er þá löng og
nákvæm lýsing í dagbókunum á því hvaða
hús fóru og hverjir létust. Þar skrifaði
Séra Sigurður Gunnarsson. Eigandi myndar:
Ljósmyndasafn Austurlands.
Sigmundur:5 „Sigtún, mitt hús, brotið ofan
að lofti og meira eyðilagt, fyrir guðs náð gat
eg bjargast með Ingibjörgu og Fríðu litlu,
öll óskemmd (en eigur missti jeg
töluverðar)“. Ekki gat Sigmundur neitt
meira um, hvað hefði farið. Ljóst er af því
sem að ofan stendur, að dagbækur
Sigmundar hafa ekki lent í snjóflóðinu, en
eitthvað af handritum hefði getað farið, þótt
hann greini ekki frá því. Eftir þessum sama
Sigurði Benediktssyni var Jökuldœla
skrifuð upp síðar af Snorra Jónssyni og er
sú uppskrift varðveitt og verður fjallað um
hana í 5) lið hér á eftir.
Sigmundur var í sambandi við séra
Sigurð Gunnarsson á Hallormsstað og gat
þess í dagbókum sínum 21. desember 1862,
5. júní 1864 og seinast 22. desember 1865,
að hann hefði sent Sigurði „það er eg hef
safnað í þjóðsögumar“ eins og sagði í
seinastu dagbókarfærslunni. Allt þetta
þjóðsagnaefni barst of seint til að komast í
99