Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2006, Qupperneq 103

Jökuldæla
5) Snorri Jónsson dýralæknir. Utan á
umslagi í handritinu Nks. 3312, 4to í
Konunglega bókasafninu í Kaupmannahöfn
stendur: „af Gísli Brynjúlfssons d. yngres
Papirer.“ Þar í er m. a. texti með
fyrirsögninni: „Brot úr Jökuldæla sögu“ og
barst hann í Konunglega bókasafnið úr
Háskólabókasafni 1932. Á þetta handrit
benti Jón Samsonarson mér fyrir löngu. Hér
verður þetta brot gefið út með venjulegri
samræmdri stafsetningu, en áður var það
gefið út stafrétt í fyrmefndu Sólhvarfa-
sumbli. Um stafsetningu handritsins verður
hér gerð ein athugasemd: Mannsnafnið
„Eiríkur“ og samsetningar af því er hér
breytt úr „Eirekur“ sem jafnan stendur í
handritinu. Aftan við „Brot úr Jökuldæla
sögu“ er svohljóðandi greinargerð:
Brot þetta úr Jökuldælu (eða Jöklu) hefur
Jónatan Jónatansson á Eiðum ritað eftir minni
Sigurðar sál. Benediktssonar í Heiðarseli.
Sigurður sál. hafði oft lesið söguna, og átti
hana síra Einar Bjömsson í Hofteigi. Ekkert
veit maður um, hvað nú er orðið af sögunni.
Sigurður sál. dó um 1870, þá fjörgamall.
Jónatan skrifaði eigi annað en það, sem
Sigurður sál. mundi með vissu, og sagði
Sigurður það hér um bil eins orðað og það
hefði verið á bókinni. Um handarlag, útlit eða
aldur á bókinni veit ég ekkert, en líklega hefur
hún verið rituð og tilbúin á nýrri tímum eftir
munnmælum, er gengið hafa mann fram af
manni.
Papey, 16. September 1877.
Snorri Jónsson.
Hér kemur ljóslega fram, að þetta er skrifað
af Snorra Jónssyni, en hann var sonur Jóns
yngra Þorvarðssonar í Papey. Snorri var
fæddur 1844, var við nám í dýralækna-
skólanum í Kaupmannahöfn frá 1865 og
lauk prófi 1870. „Varð þá dýralæknir
Suðuramts til 1874, er menn þóktust ekki
þurfa hans lengur.“ Snorri bjó í Papey frá
1874 til æviloka 1879.8
Ekki er mér alveg ljóst, hvort sama hönd
er á brotinu sjálfu og niðurlagsklausunum
tveimur, póstinum eftir munnmælum, sem
prentaður er aftast í sögunni hér á eftir og
greinargerðinni fyrir uppruna brotsins, sem
prentuð er hér að ofan. Það skiptir þó ekki
öllu máli, því að rithendur eru mjög líkar og
ekki sjáanlegur aldursmunur á skrift.
Örlítill munur er þó á stafsetningu, því að í
brotinu er skrifað r í endingum í stað ur í
niðurlagsklausunum. Skýringin á því gæti
verið sú, að skrifari hafi viljað fyrna
stafsetningu á Jökuldcelu, en ekki talið þess
þurfa annars staðar.
Snorri segir að Jónatan Jónatansson á
Eiðum hafi skrifað brotið eftir minni
Sigurðar Benediktssonar í Heiðarseli, sem
dó fjörgamall 1870 og styrkist aldur hans af
öðrum heimildum.9 Jónatan Jónatansson á
Eiðum var bróðursonur Péturs Péturssonar
á Hákonarstöðum, sem séra Jón Ingjaldsson
nefndi sem heimildarmann í fyrrnefndu
bréfi. Kona Jónatans var Kristín Jónsdóttir,
systir Snorra Jónssonar í Papey, en þau hjón
fóru til Ameríku 1877.10 Hér gæti sú
spuming komið upp, hvort hér sé komið
handritið að Jökuldælu, sem átti að hafa
farið vestur um haf. Ekki er þó mikið upp úr
því leggjandi, því að margir fóru af
Austurlandi til Ameríku.
Sigurður Benediktsson sagði að
Jökuldœlu hefði átt séra Einar Björnsson í
Hofteigi. Hér er rétt að minna á, að
maðurinn sem Sigmundur Matthíasson
Long sagðist ætla að skrifa Jökuldœlu eftir,
var einmitt þessi sami Sigurður Benedikts-
son. Fengur væri að hafa uppskrift Sig-
mundar Long af Jökuldœlu eftir Sigurði
Benediktssyni, þótt bót sé í máli, að til er
uppskrift Jónatans af sögunni eftir sama
101