Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Qupperneq 10

Múlaþing
penna á einum eða öðrum tímapunkti og ræða
málið, aðallega í Morgunblaðinu. Hinsvegar
er fréttir að fínna á einn eða annan hátt um
þetta mál í öllum tjölmiðlum landsins sem
þá voru við lýði.
Þennan umrædda dag fundu hjónin á
bænum Miðhúsum í Egilsstaðahreppi í Suður-
Múlasýslu, þau Edda Kr. Björnsdóttir og
Hlynur Halldórsson, stærsta gangsilfursjóð5
frá víkingaöld (10. öld) sem þekktur er frá
Islandi,6 þegar þau voru að grafa fyrir stétt
vestan við nýtt hús sem þau höfðu tiltölulega
nýlega byggt á jörð sinni.7 8
Grafið var um 50-70 sm niður í svörðinn
og þar fannst silfrið, á stað sem ekki bar
neinar leifar þess að þar hefði verið byggt
áður. Seinna kom fram í bréfi Eddu til Vil-
hjálms sem hún skrifar 15. febrúar 1994 og
segir: „Þegar leið fram á haustið þá blés
meira ofan af leirnum hér upp við húsið og
þá kom í Ijós um 2,5 m frá fundarstað silfurs-
ins, steinar sem lagðir hafa verið í eldstœði
og íþví var brunagjall og bein.“s
Því kann að hafa staðið hús rétt í námunda
við þar sem sjóðurinn fannst, þó ekki bæjar-
hús.9 Hjónin tilkynntu fundinn strax til þjóð-
minjavarðar eins og lög og reglur gera ráð
5 íslensk orðabók, 1996. Bls 267. Gangsilfur er silfurmynt, gjald-
gengir silfurpeningar; sú mynt sem almennt tíðkast á hverjum
tíma.
6 Héraðsdómur Reykjavíkur, 1997 og Þór Magnússon, 1980.
7 Þór Magnússon, 1980.
8 Þórarinn Eldjárn 1994:a. Þar sem höfundur komst ekki yfir
frumgögn málsins heldur aðeins dóminn verður að notast við
þessa heimild um bréf Eddu. Þetta bréf er nefnt á fleiri stöðum
en grein ÞE er sú heimild sem áreiðanlegust er af þeim sem
höfundur hafði undir höndum. VÖV nefnir þetta bréf en taka ber
því sem hann skrifar með fyrirvara þar sem hann verður ítrekað
uppvís að því að fara frjálslega með staðreyndir og túlka þær
eftir eigin höfði eins og bent verður á seinna í ritgerðinni.
9 Þór Magnússon, 1980.
fyrir.10 Dr. Kristján Eldjám skoðaði sjóðinn
strax daginn eftir þar sem hann var staddur í
fríi fyrir austan.
Ekki er vitað hve lengi Miðhús hafa verið
í byggð þar sem þeirra er ekki getið í fomum
heimildum en „þarna lá hinsvegar alfaraleið
jyrrum af Héraði og til Seyðisfjarðar en þó ef
til vill öllu fremur inn Eyvindarárdal áleiðis
inn á Eskifjarðarheiði til Eskifjarðar, inn á
Slenjudal til Mjóafjarðar og inn á Fönn til
NorðfjarðarF11 Þama hefir því augljóslega
verið töluvert um mannaferðir þó ekki fælust
þær í formi búsetu til lengri tíma, þar sem
þjóðbrautir til margra átta lágu þarna um.
Þessi þjóðbraut lá að vísu ekki þar sem silfrið
fannst heldur nokkuð austar, en ekki þó það
langt í burtu að hugsanlega getur sjóðurinn
hafa verið í fóram einhvers þess sem leið átti
um brautina og hugsanlega áði eða átti nætur-
stað við hana. Kannski var búið að Miðhúsum
snemma án þess að upplýsingar séu til um það.
Silfrið fannst ekki á neinum sérstökum
stað, það er ekkert sem einkennir fundar-
staðinn öðra fremur, þó ekkert sé hægt að
segja til um hvernig því var háttað áður fyrr.
Silfrið var „á aflöngum bletti, um 40-50 sm
löngum frá norðri til suðurs og um 15 sm
breiðum.“'2 Með silfrinu lágu „brúnleitar
10 Þjóðminjalög 88/1989, III. Kafli, gr. 20. Þetta eru þau lög sem
voru í gildi á þeim tíma sem hér er um rætt. 2001 tóku ný Þjóð-
minjalög gildi sem þó kveða á um það sama og hér kemur fram.
11 Þór Magnússon, 1980.
12 Þór Magnússon, 1980.
8