Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Side 15

Happadagur íslenskrar fornleifafræði?
tekinn af sýningu Þjóðminjasafnsins. Of
langt mál er að rekja þessi bréfaskrif hér í
smáatriðum, enda ekki nauðsynlegt. Auðvelt
er að nálgast þessi skrif í blöðum frá þessum
tíma. Einstaka menn reyndu þó að róa málin
eins og t.d. Adolf Friðriksson35 og segir m.a.:
Ég get tekið undir þau ummæli Olafs Asgeirssonar
í blöðum, um að gagnlegt væri að skoða sjóðinn
betur í þeim tilgangi að fá frekari upplýsingar.
Það er hins vegar hvergi gefið að hægt verði
að skera úr um uppruna og aldur sjóðsins með
óvéfengjanlegum hætti.36
Steininn tekur þó úr þegar Sveinbjöm Rafns-
son prófessor og formaður fomleifanefndar
fullyrðir í DV:37
Þetta mál er þess eðlis að þama er um að ræða
sviksamlegt athæfi. Það virðist hafa verið reynt að
blekkja yfírvöld og það hefur tekist að mér skilst.
Þetta varðar við lög og er í raun lögreglumál....
Þama er Sveinbjöm á einkar óvarlegan hátt að
vitna í úrskurð dr. Graham-Campells þar sem
segir að niðurstaða hans: „bendir þannig til
þess að Þjóðminjasafnið hafi verið vísvitandi
blekkt.“38
Það virðist einhvernveginn ekki koma til
greina í huga þeirra sem helst tjá sig þama um
glæpsamlegt atferli og fölsun að mögulega sé
önnur skýring á þessari niðurstöðu dr. Graham-
Campells. Annarvegar sú að niðurstaðan hafi
verið „pöntuð“ og hins vegar að sjóðurinn haft
fundist við þær aðstæður sem hann fannst en
ekki komist þangað eftir þeim leiðum sem
þeir telja, þ.e. að hann hafi ekki verið hreinn
víkingaaldarsjóður vegna þess að gamalt silfur,
sannanlega frá víkingatímanum, hafi verið
brætt upp og búinn til nýr munur.
35 Adolf Friðriksson 1994.
36 Adolf Friðriksson 1994.
37 DV 1994:b.
38 James Graham-Campell 1994.
Það fara í gang einhverskonar nornaveiðar
þar sem finna skal þann sem reyndi „að blekkja
yjirvöld' að mati dr. Graham-Campells! Þetta
gengur svo langt að Þórarinn Eldjám sér sig
knúinn til þess að skrifa föður sínum, dr. Krist-
jáni Eldjárn, til varnar þar sem auðvitað fellur
grunur á hann jafnt sem aðra í þessu máli ef
um fölsun og glæpsamlegt athæfí er að ræða.39
Vegna þessara átaka er ákveðið að stofna
til nýrrar rannsóknar og er sjóðurinn sendur
fýrir tilstuðlan Menntamálaráðuneytisins til
Þjóðminjasafns Danmerkur til frekari rann-
sóknar. Um niðurstöðu þeirrar rannsóknar
segir Vilhjálmur:
Niðurstaða þeirrar rannsóknar hafi verið á þá
leið að líklegt verði að telja að í sjóðnum gæti
handverkstækni sem sé yngri en sú tækni sem
einkennir meginhluta sjóðsins. Telja verði senni-
legt að núverandi samsetning sjóðsins sé ekki hin
upprunalega.40
Vilhjálmur tekur þama niðurstöðu sem komist
var að um einn hlut í dönsku rannsókninni og
talar út frá henni um sjóðinn í heild. Niður-
staðan hljómar svo í ályktarorðum sömdum
af Lars Jörgensen í íslenskri þýðingu:
Þetta síðastnefnda hefur því miður í för með
sér að líklegt verður að telja að í sjóðnum gæti
handverkstækni sem er yngri [en sú tækni sem
einkennir meginhluta sjóðsins]. Það verður því
að teljast að núverandi samsetning sjóðsins sé
ekki sú upprunalega.41
Það sem átt er við með „þetta síðast-
nefnda“ er eftirfarandi:
Rannsókn á smíðatækni sýnir að næstum allir
hlutimir eru líklega gerðir í samræmi við þá tækni
39 Þórarinn Eldjárn 1994:b.
40 Héraðsdómur Reykjavíkur, 1997.
41 Þingskjal 503.
13