Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Síða 101

Skyggnst að baki tímans tjalda
Guðlaug Jóhannesdóttir f. 1804, systur-
dóttir Gunnlaugs, ólst upp undir vemdarvæng
Hróðnýjar ömmu sinnar á Eiríksstöðum frá
tveggja ára aldri 1806 og var þar samfellt fram
um tvítugt að hún stofnaði sitt eigið heimili.
Er skráð vinnukona eftir 16 ára aldur. Um
Guðlaugu og böm hennar verður skráður
sérstakur þáttur í þessari samantekt.
Oddur Sæbjörnsson ólst upp til fullorð-
ins ára á Eiríksstöðum og þjónaði heimilinu
áfram langa ævi. Fékk þó að reisa heiðarbýlið
Hneflasel úr auðn í Eiríksstaðalandi bak við
Hneflana. Með honum var þar Helga (1381)
Guðmundsdóttir, sem var mörg ár vinnukona
á Eiríksstöðum. Þau hurfu þangað aftur eftir
12 árabúskap í Hneflaseli, 1848 - 1860. Þar
hefur líklega verið hæsta byggða ból á íslandi.
Hróðný Pálsdóttir var hjá syni sínum á
Eiríksstöðum til æviloka. Lést hálfníræð 20.
júlí 1833 og hafði svo sannarlega séð margar
kynslóðir líða hjá, eina af annarri. Þetta fylgir
háum aldri og má þess njóta með góðri heilsu.
Hér verða þáttaskil í samantekt.
Guðrún Þorkelsdóttir
og Jóhannes Jónsson
Á 18. öld virðist hafa gengið á ýmsu með
byggð í Möðmdal og bærinn var í eyði um
tíma. Þjóðtrúin tók að sér að
skýra orsakir þess. En bærinn
liggur einna hæst byggðra bóla á
landinu. Vetrarfrost eru þar rnikil
en úrkoma fremur lítil vegna tjar-
lægðar frá sjó. Ávöl fjöll umlykja
Möðmdalssléttuna, melalönd em
stór en allvíða víðiflesjur, flóar
og ljallmóar. Beitarlönd voru
rómuð fyrir hesta og kindur en
smalamennskur oft langsóttar.
Víst er að á tveimur síðustu
áratugum 18. aldarbjó í Möðru-
dal Jón (4551) Sigurðsson f. um
1742, d. 1800, ættaðurafHéraði
og Vopnafírði. Fyrri kona hans
var Guðrún (13052) Óladóttir frá Tjamarlandi
í Útmannasveit. Hún dó 1784. Einkasonur
þeirra hét Jóhannes (4552) f. um 1778, ólst
upp í Möðmdal og náði góðum þroska. Hefur
tileinkað sér allt viðkomandi búskap á harð-
býlum stað, svo sem að nýta heiðalönd til
beitar, að meta frelsi og víðsýni til fjalla,
verið hraustbyggður og ótrauður að mæta
erfiðleikum. Síðari kona Jóns í Möðmdal var
Guðrún (12072) Jónsdóttir frá Vakursstöðum í
Vopnafirði. Jón (4553) sonur þeirra tók við búi
í Möðmdal og varð forfaðir Möðrudalsættar,
er þar undi við búskap til 1881, en dreifðist
víða um landið og til Ameríku.
Árið 1802 varð Jóhannes vinnumaður
á Eiríksstöðum og dró nú skjótt til þess er
verða vildi, því hann og Guðrún Þorkelsdóttir
voru bæði rúmlega tvítug. Fæddist fyrsta barn
þeirra árið 1803. Vorið eftir hófu þau sjálf-
stæðan búskap í Klausturseli á Efra-Dal,
handan Jöklu. Voru því ekki á Eiríksstöðum
urn jólin 1804, þegar tígulkóngarnir urðu
tveir í spilunum.
Klaustursel var eign Skriðuklausturs
frá upphafí en beitarhús voru í Fossgerði,
bæjarleið innar. Landið er austan Jöklu móts
við land Hákonarstaða milli Tregagilsár að
utan og Eyvindarár að innan, alls um 10 km
Möðrudalsfólkið. Eigandi myndar: Björgvin Geirsson.
99