Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Qupperneq 120

Múlaþing
Gilsárvalla-Gvendur. Teikning Vigfúsar Sigurðssonar í
þjóðsöguhandriti Sigfúsar Sigfússonar. Takið eftir
undirskriftinni. Eigandi teikningar: Ljósmyndasafn
Austurlands.
Undarlegt þótti sumu fólki hvað Gvendur gat
verið ankannalegur og auðnulítill, svo vel kynj-
aður sem hann var. Man ég að talað var um það
og ýmislega til getið um, því hann hefði orðið
svona, en sagt var að hann hefði upphaflega
verið efnilegt bam. Töldu sumir hann hafa orðið
svona út úr veikindum. Aðrir sögðu hann hafa
sofnað úti í sterku sólskini og orðið viðutan af
þeim sökum. Svo voru enn aðrir sem mun hafa
þótt trúlegast að hann væri bara umskiptingur og
þá náttúrlega átján bama faðir í álfheimum, sem
huldukona hefði komið af sér í skiptum fyrir bam
mennsku konunnar.
Reynt var að kenna Gvendi lestur en árangurs-
laust. Hins vegar hafði hann að sögn allgóða
athyglisgáfu og séra Sigurður, frændi hans á
Desjarmýri, tók saman fyrir hann efni sem
hann lærði utanbókar og hlaut upp á það
fermingu. í ritinu Ættir Austfirðinga segir
um hann: „Guðmundur Guðmundsson var
flökkumaður, fákænn, ruddalegur, kallaður
Gilsárvalla-Gvendur, hafði heimili á Gilsár-
velli hjá Soffiu hálfsystur6 sinni.“7 Gissur
Ó. Erlingsson, fæddur í Brúnavík árið 1909,
ólst upp á Borgarfirði til níu ára aldurs, m.a.
á Gilsárvelli hjá foreldrum sínum og móður-
foreldrum, þeim Stefaníu Ólafsdóttur og Jóni
Stefánssyni móðurafa sínum. Heyrði hann
margt sagt frá Gvendi ömmubróður sínum
sem þá var fallinn frá fyrir fáeinum árum.
Telur Gissur að ofangreind ummæli séu um
margt „þarflaus og vilhallur sleggjudómur,
sennilega kveðinn upp af naumum persónu-
legum kynnum.“8
Eitt af sérkennum Gvendar var að hann
var blæstur á máli sem gerði tilsvör hans enn
kyndugri en ella. Urðu margir til að henda þau
á lofti og herma eftir karlinum. Um sjálfan sig
talaði hann oft í þriðju persónu sem „Gend“
eða „geyi Gend“. Hann var oft hafður fyrir
sendil á ferðum sínum, bæði með bréf og
Frœndur í ætt við Gilsárvalla-Gvend: Gissur Ó. Erlings-
son og greinarhöfundur. Ljósm. Sigurður Bogi vorið
2008.
6 Þetta er ranghermi þar eð Soffia var móðir Gvends, dóttir hennar
Stefanía hálfsystir hans.
7 Einar Jónsson. Ættir Austfirðinga, 5. bindi, s. 964.
8 Gissur Ó. Erlingsson. Ur ruslakistunni, s. 21.
118