Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Page 122

Múlaþing
að krubbunni. Var stólbakið ætlað þófaranum til
að styðjast við. Stólsetan var fannhvít af vikur-
sandsþvottum. - Nú rann skilningsljósið brátt
upp fyrir mér, þegar mér gafst kostur á að athuga
umbúnaðinn og þófarann. Gendur var ferlegur
ásýndum! Hann var klæddur nærfötum úr hvítu
vaðmáli, ermalangri skyrtu og öklasíðri brók, sem
hann hafði brett upp til hnés. Hann studdist fram
á stólbakið mikið álútur, til að vama því að rekast
upp í hallandi súðina. Þama sparkaði hann þófinu
til og frá með ærið sterklegum, reglubundnum
hreyfmgum. Öðm hverju stakk hann við fótum
og sneri þófinu í hálfhring á pallinum. Dæsti hann
við, púaði og hvæsti, áður en hann stökk aftur
upp á vaðmálshrúguna og og herti sparkið og
stökkin til næstu lotu. Svitinn bogaði af Gendi og
alskegg hans, dökkt og strítt, stóð út í allar áttir.
Síðan segir Guðfinna frá baráttu Gvends við
lýsnar sem hann sópaði saman og banaði
undir nögl sér á faglegan hátt. „Hún va full-
orrin þessi“ mælti hann þegar hár brestur
fylgdi aftökunni.
Athvarf hjá góðum systrum
Frá því um tvítugt og fram undir fertugt
hélt Gvendur að mestu til á Gilsárvelli í
skjóli móður sinnar en árið 1874 fór hann
að Laxárdal í Þistilfirði til Kristínar Soffíu,
systur sinnar, sem þar bjó með manni sínum,
Jóni Bjömssyni. Var hún sú eina af bömum
Soffiu sem eftir urðu í Norður-Þingeyjarsýslu
en lést fyrir aldur fram 1875. Það sýnir vel
hug systkinanna til fatlaða bróðurins að hús
stóð opið fyrir honum í Þistilfirði eftir langa
dvöl hans eystra. Hjá Jóni bónda í Laxárdal
(Dal) dvaldi Gvendur í heil átta ár, en engum
sögum fer af dvöl hans eða flakki þar nyrðra.
Eftir þetta hélt Gvendur austur á ný, fýrst að
Gilsárvelli en á ámnum 1884-1890 var hann
mestan part í Hjaltastaðaþinghá, fýrst sem
„vinnumaður“ á Hjaltastað en síðan í Klúku
hjá Guðnýju, hálfsystur sinni, og mun hafa
flakkað þaðan um Hérað og niður á firði. Var
Stefanía Ólafsdóttir Ijós- Guðný Ólafsdóttir í Klúku,
móðir, hálfsystir Gvends. hálfsystir „Klúku-Gvends".
LjósmyndasafnAusturlands. Ljósmyndasafn Austur-
lands.
hann þá um tíma nefndur Klúku-Gvendur eins
og fram kemur í þjóðsagnasafni Sigfúsar.11
Guðný sýndi honum mikla alúð og umburðar-
lyndi, en sem fyrr var hann óráðþægur og
fór sínar eigin götur. Síðustu fimmtán árin,
1890 - 1905, hafði Gvendur heimilisfesti á
Gilsárvelli hjá Stefaníu, hálfsystur sinni og
manni hennar, Jóni Stefánssyni, og var þá
skráður sveitarómagi. Afram naut Gvendur
þannig ættmenna sem veittu honum skjól og
ekki síður skyldmenna þar sem hann barði upp
á í ferðum sínum. „Já, ekki e nú ættin smá,
þó je sé sona,“ er eftir honum haft.
Ekki fækkar ferðunum í Fljótsdalinn enn...
„Umdæmi“ Gilsárvalla-Gvends spannaði stórt
svæði frá Seyðisfirði og Loðmundarfirði um
Víkur og Borgarfjörð til Uthéraðs og upp í
Fljótsdal. Víða á þeirri leið voru ættmenni
sem Gvendur kaus öðrum fremur að eyða hjá
gistinóttum, þótt hann þess utan „léti nótt sem
nemur“ eftir því hvemig á stóð hverju sinni.
Á Þuríðarstöðum í Fljótsdal hitti bóndinn
Gvend á hlaði úti: „Je ætla mér að vera hénna
íslenskar þjóðsögur og sagnir, II s. 30, III s. 136-142, XI s.
296.
120