Saga - 2017, Blaðsíða 76

það ekki að koma á óvart ef forsendur lagasetningarinnar eru hafðar
í huga.
Í skjalasafni Sakadóms Reykjavíkur eru uppskriftir úr yfir-
heyrslum, dómum og ítarlegum rannsóknum sem gefa mynd af
málaferlunum yfir þeim stúlkum sem taldar voru brotlegar við hin
nýju lög. yfirheyrslur og aðferðir við málsmeðferð Ungmenna -
eftirlitsins voru grófar, niðurlægjandi og gengu mjög nærri kynfrelsi
og kynverund skjólstæðinga stofnunarinnar. Eitt dæmi um slíkt var
þvingun stúlkna í læknisskoðun til að athuga hvort meyjarhaft væri
rofið, en vottorð þess efnis var lagt fram til að sanna „sekt“ stúlkn-
anna. Ef stúlkurnar sögðust hafa stundað kynlíf með íslenskum pilt-
um var viðkomandi kallaður inn til að staðfesta frásögn stúlkunn-
ar.69 Forræði pilta var staðfest enn frekar með því að taka vitnisburð
þeirra fram yfir þann sem stúlkurnar gáfu. karlmenn á ýmsum aldri
lögðu leið sína til Ungmennaeftirlitsins til þess að klaga konur og
stúlkur fyrir að standast ekki siðgæðiskröfur þeirra, og mættu þeir
undantekningarlaust samúð og skilningi stofnunarinnar. Sem dæmi
má nefna að karl sem heimsótti Jóhönnu á skrifstofu hennar og
kvartaði undan böllunum hjá Rauða krossinum, á þeim forsendum
að allar konurnar sem þar ynnu væru mellur, var til dæmis talinn
vera „áreiðanlegur“.70 Annað dæmi er um ungan dreng, tíu ára, sem
tróð sér inn í leigubíl þar sem fóstursystir hans sat með hermanni og
heimtaði að ekið yrði með hana á lögreglustöðina. Jóhanna sagði að
tilraun drengsins hefði verið „furðulega djörf“ og tók sögu hans trú-
anlega þó svo að annað vitni hafi lýst drengnum sem óforskömm -
uðum og dónalegum við systur sína.71 Iðnaðarmaður úr Njarð -
víkum gerði sér sérstaka ferð til Reykjavíkur til að heimsækja ung-
mennaeftirlitið og ræða um dóttur sína, sem sótti dansleiki. Jóhanna
segir svo frá þeirri heimsókn: „Húsmæður kvörtuðu um það í hans
áheyrn að ómögulegt væri að hafa dæturnar ánægðar: Sífelldar
áhyggjur útaf fötum, og ekkert hægt að gera þeim til skemmtunar.
Ameríka virðist aðal-áhugamálið. Fegurðardrottningin á þessum
slóðum er ófrísk, og hermaður faðirinn.“72
„hún var með eldrauðar neglur og varir“ … 75
69 Rétt er að taka fram að það var viðtekin skoðun á þessum tíma að meyjarhaft
gæti aðeins rofnað við samfarir.
70 ÞÍ. UE. C1/7. Skýrsla frá 28. apríl 1943.
71 ÞÍ. UE. C2/2. Skýrsla nr. 632.
72 ÞÍ. UE. C1/7. Skýrsla frá 8. september 1943.
Saga haust 2017 _11_(13.11.).qxp_Saga haust 2004 - NOTA 25.10.2017 12:54 Page 75