Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Page 42

0
ákvæðum VI. kafla vxl. né í lögskýringargögnum er að finna ótví-
ræðar vísbendingar um til hvaða atriða beri helst að líta þegar vafi
leikur á um hvort tiltekin skuldbinding teljist vera í íslenskum krón-
um eða í erlendum gjaldmiðli, einum eða fleirum. Við blasir þó að
við þetta mat verður fyrst og fremst að túlka efni viðkomandi samn-
ings auk þess sem líta verður til þeirra gagna og upplýsinga, sem
fyrir hendi eru, um tilurð og framkvæmd samningsins. Í þessum
kafla verður leitast við að veita heildstætt yfirlit yfir þá dóma Hæsta-
réttar sem horfa til skýringar á álitaefninu. Í kafla 5 verður að lokum
gerð grein fyrir þeim grundvallarreglum og leiðbeiningum sem
greinarhöfundur telur að felist í dómunum.
4.3.1 Einstaklingar
4.3.1.1 Stefnumarkandi dómar 16. júní 2010
Með títtnefndum dómum Hæstaréttar 16. júní 2010 í málum nr. 92/2010
og 153/2010 var skorið úr ágreiningi lánveitanda og lántaka þar sem
deiluefnið var um höfuðstól skulda svonefndra bílalána. Í þessum
málum er að finna mikilvægar leiðbeiningar um það til hvaða atriða
beri að líta við mat á því hvort skuldbinding sé í íslenskum krónum
eða erlendri mynt.
Hrd. 92/2010 (SP Fjármögnun). Í forsendum dóms Hæstaréttar kemur m.a.
fram að lán í erlendri mynt falli ekki undir reglur um heimildir til verð-
tryggingar lánsfjár í íslenskum krónum í VI. kafla laga nr. 38/2001. Til þess
verði á hinn bóginn að líta að samningur aðilanna beri skýrlega með sér að
hann sé um lán í íslenskum krónum, en fjárhæðin, sem ákveðin hafi verið í
þeirri mynt, sé bundin við gengi tveggja erlendra mynta í þar greindum
hlutföllum. Kaupverð bifreiðarinnar, sem samningurinn snerist um, var
jafnframt tilgreint í íslenskum krónum og mánaðarlegar greiðslur í 84
mánuði ákveðnar í sama gjaldmiðli. Berum orðum kom fram í skilmálum
með samningnum að íslensk fjárhæð hverrar afborgunar ætti að breytast
eftir gengi á þeim erlendu myntum, sem mið var tekið af, og sagði að auki
í texta samningsins að hann væri „100% gengistryggður“. Af þessum sök-
um taldi rétturinn ótvírætt að samningur aðilanna væri um skuldbindingu
í íslenskum krónum og félli hann því undir reglur VI. kafla laga nr. 38/2001.
Sama niðurstaða varð í máli nr. 153/2010 (Lýsing) þar sem sömu
rökum var beitt að breyttu breytanda.62 Líkt og ráða má af reifuninni
hér að framan lítur Hæstiréttur einkum til eftirfarandi atriða við
mat á því hvort skuldbindingin sé í íslenskum krónum eða erlendri
mynt: Í fyrsta lagi að lánsfjárhæðin (höfuðstóllinn) hafi verið til-
62 Í hvorugu málanna var fallist á þá málsástæðu fjármálafyrirtækjanna að skuldbinding-
arnar hefðu verið í erlendri mynt með vísan til þess að þau hefðu sjálf tekið samsvarandi
lán í erlendum myntum hjá viðskiptabönkum sínum og endurlánað til viðskiptavina
sinna.