Heilbrigt líf - 01.06.1947, Blaðsíða 73

saman ný tækni við etursvæfingar og fengu til þeirra hentug áhöld.
Ekki er þó svo að skilja, að allir handlæknar og fæðingarlæknar
tækju svæfingunum þegar fegins hendi. Ýmsum fánýtum, trúar-
legum og siðferðislegum mótbárum var hreyft gegn þeim í fy]-stu,
en þær dofnuðu og eyddust skjótt. Hitt réð meiru, að menn óttuðust
eiturverkanir klóróformsins, og fyrir því voru margir í fyrstu
tregir til að svæfa, nema við stærstu handlæknisaðgerðir. Meðal
íhaldsömustu lækna í þessum efnum var yfirlæknirinn við fæðingar-
stofnunina í Kaupmannahöfn 1850-1865, prófessor Levy, kennari
lækna í barnsburðarfræðum. Hann lét venjulega ekki svæfa við
tangartak né framdrátt, og yfirleitt sjaldan nema við vendingu.
Er allýtarlega skýrt frá afstöðu lækna í Danmörku og Noregi til
svæfinga í þessum þætti.
Þrír síðari þættir ritgerðarinnar fjalla um fyrstu svæfingar hér
á landi. Er í 4. þættinum gerð grein fyrir orsökum þess, að lengur
dróst hér en annars staðar á Norðurlöndum, að svæfingar væru
teknar upp: alger vöntun sjúkrahúsa og fullkomin einangrun hinna
örfáu lækna, er störfuðu í landinu, bæði hvors frá öðrum og frá
útlendum læknum og að miklu leyti frá læknisfræðiritum samtíðar-
innar. Segir höf. réttilega, að um það, hversu hérlendir læknar
brugðust við svæfingunum, „megum vér því ekki taka háskóla-
kennara og sjúkrahúslækna annara þjóða til samanburðar, og ekki
heldur aðra stórborgarlækna, heldur starfandi lækna í hinum
afskekktustu byggðum og við hin óhagstæðustu skilyrði“. Skrá er
þarna um alla þá lækna, sem voru hér á landi á fyrstu árum
svæfinganna, „og mundi nú ekki þykja fyrirferðarmikil læknaskrá".
Þeir voru aðeins 11 og af þeim voru 2 embættislausir og sinntu
lítt lækningum, og af embættislæknunum voru 3 danskir og lítið
notaðir, meðal annars af því, að málið var því til fyrirstöðu, er
sjúklingur og læknir skildu sjaldnast hvor annan. Enginn þessara
lækna hafði átt eða átti þess kost að kynnast svæfingum af eigin
sjón eða raun, en höf. telur víst, að fregnir muni þeir hafa haft
af þeim, þótt þeirra væri að engu getið í íslenzkum blöðum eða
tímaritum, að minnsta kosti sumir þeirra, og með vissu landlæknir-
inn, sem þá var Jón Thorstensen, því að hann hafði efalaust haldið
erlend læknisfræðitímarit og líka skrifað nokkuð í sum þeirra. En
hann var meiri fræðimaður en framkvæmda, „og“, segir höf., „væri
ekki ólíkt honum, að hafa litið svo til svæfinganna, að þær gætu
átt við á sjúkrahúsum erlendis . . . og þá í sambandi við handlæknis-
aðgerðir, sem hér gætu ekki komið til greina“. Færir höf. að því
Heilbrigt líf
71