Heilbrigt líf - 01.06.1947, Blaðsíða 79

verður ætíð að fá botn í frumatriði efnafræðinnar, nema sýndar séu
jafnframt einfaldar tilraunir.
I næsta kafla er sýnt á myndum fjörvi í ýmsum matréttum,
einkar ljóst og lagleg-a framsett. En á myndinni, sem fræðir um í
hvaða mat D-fjörvi sé mest, sakna ég þess, að s í 1 d skuli ekki
vera þar á borðum. íslenzkar húsmæður mega ekki lengur láta
undir höfuð leggjast að koma þeim matrétt á framfæri. Það geta
ekki aðrir en matmæður komið þeirri hollu fæðutegund til þess
vegs og virðingar, sem síldin á skilið. — Gjarna hefði höf. mátt
vera margorðari um lýsið. Skemmtilegt er að fá þarna að vita, að
það er ríbóflavín (B-fjörvi), sem setur gula litinn á mysuna. Yæri
ekki ástæða til að benda á B-vítamín-hungur hinna mörgu krónisku
drykkjumanna hér á landi sem annars staðar?
Ég býst við, að nemendunum þætti skemmtilegt að heyra sagt
frá hænsnatilraunum hollenzka læknisins á Jövu, dr. Eijkmanns,
frumherjans í þessari vísindagrein.
I kaflanum um meltinguna er lýst, hve lengi fæðan standi við
í maganum áður en hún gengur ofan í þarmana. Þetta er alveg í
samræmi við það, sem frá gamalli tíð stendur í bókum lífeðlis-
fræðinga og annarra höfunda flestra, er gefa út læknisfræðilegar
bækur. En það kemur engan veginn heim við daglega reynslu
röntgenlækna, sem skyggna fólk. Þá sést, að matur, sem menn kingja
ofan í magann, einkum vökvun, fer að heita má tafarlaust að
leita niður um neðri magamunnann (pylorus), þó að öll maga-
meltingin taki vitanlega nokkurn tíma. Þessi kapítuli er annars
mjög liðlega saminn, og létt er höf. um framsetningu.
Höf. tekur svo til orða, að hægðir eigi helzt að vera daglega
og munu flestir telja það hæfilegt nema heilsutrúboðar vorir, sem
sí og æ fara á seturnar og telja það vænlegt til langlífis, enda
fjálglegar lýsingar þeirra á athöfninni.
Við útskýring á matarsalti fæðunnar í 5. kafla væri glöggvun
að því fyrir nemendur að benda á, hve mikið salt gengur til þess
að halda blóðinu og öðrum vessum söltum (það er saltkeimur að
tárunum!) og ekki sízt fer salt í magasýruna, sem sótthreinsar
þar með það, er menn leggja sér til munns.
Prýðileg er lýsingin á kjarnfæðu og orkumat. En hefði ekki mátt
nota gott og gamalt orð: undirstöðumatur, í því sambandi?
Sé málið tekið vísindalega, má kannski segja, að undirstöðumatur
sé samnefnari fyrir hvort tveggja, kjarn- og orkumat.
Ferningakerfið til glöggvunar á gildi fæðuflokkanna er prýðilegt
Heilbrigt líf
77