Heilbrigt líf - 01.06.1947, Síða 77

handlæknisaðgerðir, svo að jafnvel 1855, 7-8 árum eftir að svæfingar
hófust þar, getur höf. þess, að þar var gerður keisaraskurður á
konu án allrar deyfingar, og má ætla, að slíkt hafi þá verið venjulegt
þar. Annars lætur höf. þetta að mestu liggja milli hluta, enda skiptir
ekki miklu.
Um þennan fyrsta keisaraskurð, sem gerður var hér á landi,
eru til 3 skráðar heimildir, 2 með vissu frá hendi dr. Hjaltalíns,
önnur í ársskýrslu hans, hin í kopíubók landlæknisembættisins. Hin
þriðja er fréttagrein í Þjóðólfi 4. júlí 1865, að öllum líkindum
einnig eftir heimildum frá honum. En þótt undarlegt sé, ber
engum þessara heimilda saman um öll atriði. í ársskýrslunni er
sagt, að stúlkan hafi verið 25 ára, í Þjóðólfi á 31. ári, en hún var
á 32. ári. Stúlkan var dvergur, og segir í ársskýrslunni að hún
hafi verið 1 al. og 16 þuml. á hæð, en í Þjóðólfi 18 þuml., sem höf.
gizkar á, að sé prentvilla fyrir 1 al. og 18 þuml., því að hitt nái
engri átt, að hún hafi verið á stærð við nýfætt barn í styttra lagi.
Er það vafalaust rétt, en þótt gert sé ráð fyrir því, verða frá-
sagnirnar samt ósamhljóða. í kopíubókinni er hvorki getið um aldur
né hæð. Þar er hins vegar þess getið, að þykktarvídd mjaðmar-
grindar hafi verið minni en 2 þuml., en það er ekki nefnt í hinum
frásögnunum. í ársskýrslunni er ekki getið nema tveggja lækna
auk dr. Hjaltalíns: Gísla Hjálmarssonar og dr. Chastangs. í Þjóðólfs-
greininni eru læknarnir taldir: Dr. H., G. H., dr. Ch. og Dexier
herskipslæknir, og skýrt frá, að þeir hafi skipt svo með sér verkum,
að ,,Chastang og Dexier „klóroformeruðu" móðurina . . . Dr. Hjaltalín
gerði náraskurðinn, en Gísli Hjálmarsson gekk síðan til og skar
upp móðurlífið, og varð móðirin þá léttari að meybarni með fullu
lífi“. En í kopíubókinni segir, að Dr. H. hafi opnað kviðinn, Gísli
Hjálmarsson gert legskurðinn, en Dr. Chastang sprengt himnur og
dregið út fóstrið; hinn franski læknirinn, sem þarna er nefndur
Texier og höf. ætlar að muni hafa heitið svo, hafi svæft. Loks er
í ársskýrslunni talið, að barnið hafi verið um 6 pund, en í Þjóðólfs-
greininni 14 merkur (þ. e. 7 pd.). Segja má, að öll þessi ósamhljóðan
skipti ekki miklu máli um aðgerðina, og víst var hún jafn-nauðsynleg,
hvað sem aldri stúlkunnar leið og hvað sem sannast hefur verið
um hæð hennar og þyngd barnsins, en engu að síður ber það vott
um ótrúlega mikla fljótfærni, hve þarna fer margt milli mála, og
staðfestir mjög greinilega þau ummæli Halldórs Kr. Friðrikssonar,
að dr. Hjaltalín var ekki lagið „að gagnskoða öll smáatriði í hverju
máli“, og þann dóm höf., sem áður var hér tilfærður, að „hann
Heilbrigt lif
75