Úrval - 01.12.1949, Síða 110

108
ÚRVAL
verka á leiksviðinu á nokkrum
mínútum. Honum var meðfædd-
ur sá hæfileiki, að geta skipt um
gervi í einum svip.
Viljinn, sem stjórnaði snilli-
gáfu hans og hann var gegn-
sýrður af, gerði hann að sumu
leyti harðan og sérgóðan. Hann
viðurkenndi þetta sjálfur, og
það er enginn efi á því, að hann
var ávallt sá, sem valdið hafði,
þar sem hann lét til sín taka.
Hann réði öllu á heimilinu og
fjölskyldan varð að fara eftir
duttlungum hans og óskum í
einu og öllu.
Löngun hans til að glíma við
svo mörg verkefni og ráða yfir
svo mörgum hlutum, gerði hann
óeirinn^ og eirðarleysið minnk-
aði ekki við áhrifin, sem hin
sístarfandi sköpunargáfa hafði
á öra lund hans.
En enda þótt hann væri at-
orkusamur og eirðarlaus, var
hann gæddur svo skarpri at-
hyglisgáfu, að einsdæmi er.
Minni hans var eins og ljós-
myndavél, sem geymdi hárná-
kvæmar myndir af persónum,
hlutum og atburðum, þannig að
hann gat að vild munað eftir
minnstu svipbrigðum eða radd-
breytingum, hvar hver einstak-
ur hlutur var í tilteknu her-
bergi, og hann gat á sama hátt
minnzt hinna fíngerðustu blæ-
brigða í sýn eða samtali. Þess-
ar minnis-myndir flutti hann
síðan yfir á pappírinn, enda eru
engar lýsingar í bókmenntun-
um gæddar jafn gneistandi lífi
og f jölbreytni sem hans. En það
fór eins fyrir honum á ritvell-
inum og í lífinu, hami var sí-
fellt að hafa hamskipti, og gat
ekki haldið áfram að lýsa
neinni persónu til lengdar,
nema með því að endurtaka
brellurnar og tilgerðina, en slíkt
getur verið skemmtilegt á leik-
sviði eða í stuttum þætti, en
verður þreytandi í langri skáld-
sögu. Þó er rétt að undanskilja
hér eina persónu, en það er
Dorrit gamla, en með honum er
Dickens að lýsa föður sínum að
nokkru leyti, því að hann elsk-
aði föður sinn og dáði til hinztu
stundar. Yfirleitt minna hinar
skoplegu persónur hans á leik-
sviðspersónur. Þær eru skýrar
og yfirborðslegar, en hafa ekki
til að bera þá dýpt og auðlegð,
sem einkenndi mannlýsingar
Shakespeare’s og Scotts. Þær
eru aðeins glæstari og sérkenni-
legri við fyrstu sýn.
Nú hóf Dickens að skrifa
þá skáldsögu, sem hefur orðið
vinsælust af öllum verkum hans,
enda var hún eftirlætissaga
hans sjálfs og tvímælalaust ein
af þrem beztu sögum hans.
Þetta var sjálfsævisaga, en þar
sem hann kærði sig ekki um að
fólk vissi að svo væri, breytti
hann staðsetningu og atburðum
og gerði mannlýsingar sínar
þannig úr garði, að hann taldi
öllu óhætt, þó að þær væru gerð-
ar eftir lifandi fólki.
Fyrsti kaflinn af Davíð Copp-