Úrval - 01.06.1951, Síða 70

68
ÚRVAL
jónir súpernóva hafi sprungið
síðan fyrstu stjörnurnar mynd-
uðust í vetrarbraut okkar, fyrir
4000 milljónum ára. Við hverja
sprengingu fæddist hópur plán-
eta, svipaðar þeim sem eru í sól-
kerfi okkar. Ekkert af þessum
sólkerfum er unnt að sjá i
stjörnukíkjum (né líkur til að
unnt verði í framtíðinni), en
Hoyle álítur, að í 10.000 þeirra
sé að minnsta kosti ein plán-
eta þar sem hagkvæm skilyrði
eru til þess að líf geti þróazt.
Það er líffræðinganna að dæma
um það, hvort líf muni þróast
þar sem skilyrði eru fyrir hendi,
segir Hoyle, en hann telur, að
svar þeirra muni vera jákvætt.
En pláneturnar eru eins og
rykagnir á mælikvarða alheims-
ins. Hoyle og félagar hans í Cam-
bridge — stærðfræðingarnir
Hermann Bondi og Thomas Gold
tóku upp samstarf við hann og
Lyttleton eftir stríðið — hafa
meiri áhuga á vetrarbrautum.
Skömmu fyrir 1930 gerði
stjörnuf ræðingurinn Edwin Hub-
ble í Kaliforníu ásamt öðrum
uppgötvun, sem var þungt á-
falla fyrir heimsmynd stjörnu-
fræðinnar, áfall, sem hún hefur
ekki enn náð sér eftir. Með lit-
rófsrannsóknum á ljósinu frá
vetrarbrautunum sýndi Hubble
fram á, að þær eru á leið burt
frá okkur, og því f jarlægari sem
þær eru því hraðar fjarlægjast
þær. í um 2000 miljón ljósára
fjarlægð hljóta vetrarbrautim-
ar að fjarlægjast okkur með
hraða ljóssins. Hversu stórir
sem stjörnukíkjar okkar verúa
(sá stærsti í heimi, á Palomar-
f jalli, getur greint hálfa þá f jar-
lægð), munu þeir aldrei geta
sýnt okkur slíkar vetrarbrautir
— ljós þeirra nær aldrei til jarð-
arinnar.
Hversvegna eru vetrarbraut-
imar að fjarlægjast? Kenning
Eddingtons var sú, að samsafn
vetrarbrautanna, þ. e. allur efn-
isheimurinn, sé að „þenjast út“.
Rúmið sé endanlegt, eins og
kúla í lögun, og sé það einnig að
víkka út. Ein af niðurstöðum
afstæðiskenningar Einsteins sé
sú, að til hljóti að vera afl, sem
kallað er „fráhrindingarafl í
himingeimnum“, er leitast við að
koma af stað slíkri þenslu.
Hoyle, sem gerir ráð fyrir, að
um allan geiminn sé dreift mjög
útþynnt vetni, hefur reiknað út,
að vetrarbrautir séu stöðugt að
myndast, að fram fari „stöðug
nýsköpun“ vetnis í geimnum.
Um það hvaðan þetta nýskap-