Úrval - 01.06.1954, Blaðsíða 10

8
ÚRVAL
hafa alla tíð verið til nautnalyf.
Öll þau deyfilyf, sem vaxa á
trjám, þroskast í berjum, og
pressa má ur rótum hafa menn-
irnir þekkt og notað frá ómuna
tíð. Og við þetta hafa vísindi
nútímans bætt gervilyfjum af
ýmsu tagi. Flest fást þau að-
eins gegn ávísun frá lækni eða
á svörtum markaði. Hin einu,
sem Vesturlandabúar hafa ó-
takmarkaðan aðgang að, eru
áfengi og tóbak. Allar aðr-
ar kemiskar „Dyr á Veggn-
um“ eru mönnunum lokað-
ar . . . Hin almenna og ætíð
nálæga löngun mannsins til að
yfirstíga sjálfan sig verður ekki
kveðin niður með því að skella
í lás þeim dyrum á veggnum,
sem mönnum standa nú opnar.
Eina skynsamlega stefnan er sú,
að opna aðrar betri dyr í von
um að hægt verði að fá menn
til að leggja niður gamla ósiði
og taka í staðinn upp aðra mein-
lausari. Sumar þessara dyra
munu verða félagslegs og tækni-
legs eðlis, aðrar trúarlegs eða
sálfræðilegs eðlis, og enn aðrar
á sviði mataræðis, menntunar og
íþrótta. En þörfin á kemiskri
lausn frá óbærilegu sjálfi og
andstyggilegu umhverfi mun
tæplega hverfa. Það sem við
þurfum er nýtt lyf, er fært geti
hinu þjáða mannkyni léttir og
huggun, án þess að valda meira
tjóni þegar til lengdar lætur en
það gerir gott í bráð.“
Þegar ég las þessa varnar-
ræðu fyrir meskalínið, varð mér
þannig, að þeirra er að vænta af
neyzlu lyfs, sem býr yfir mætti
til að skerða notagildi „heilasí-
unnar“. Þegar sykurþurrð verður
í heilanum, lamast hið vannærða
„ég“, getur ekki látið sig neinu
skipta nauðsynlegar athafnir, og
glatar áhuga á öllu því sem snert-
ir rúm og tíma og sem skiptir svo
miklu máli fyrir lífveru sem stefn-
ir að því að komast áfram i heim-
inum. Þegar „Alhugurinn" seytlar
gegnum siuna, sem (fyrir áhrif
meskalínsins er orðin of gisin, taka
að gerast allskonar undarlegir
hlutir, sem eru líffræðilega gagns-
lausir. Sumir sjá yfirskilvitlegar
sýnir. Öðrum birtist sjónarheim-
ur nýrrar fegurðar. Á lokastigi
þessa „ég-leysis“ er sem menn öðl-
ist „óljósa vitneskju" um að „Allt
er í öllu — að Allt er í rauninni
hvert ei'tt“. Þetta er, að ég hygg,
það næsta, sem mannshugurinn
getur nokkru sinni komizt því að
„skynja allt sem er að ske alls-
staðar í heiminum".
1 viðjum málsins.
Það er ómetanleg reynsla fyrir
alla að komst út úr hinu þrönga
hjólfari venjulegrar skynjunar, að
fá á nokkrum dýrðlegum stundum
að sjá hinn ytri og hinn innri heim,
ekki eins og þeir birtast dýrinu,
sem er gagntekið af því einu að
halda lífi, eða manninum, sem er
gagntekinn af orðum og hugmynd-
um, heldur eins og „Alhugurinn"
skynjar þá, beint og skilyrðislaust.
Einkum er þetta mikilsvirði fyrir
hinn svokallaða menntamann.
Menntamaðurinn er fyrst og
fremst „maður orðsins", eins og
Goethe komst að orði. Honum
finnst, að „það sem vér skynjum
með augunum sé oss framandi sem
slíkt og þurfi ekki að hafa djúp
áhrif á oss“. En þó að Goethe
væri sjálfur menntamaður og einn
mesti orðsnillingur allra tima, þá
var hann ekki alltaf jafnmikill að-