Úrval - 01.06.1954, Side 52

Truflun á aðlögun.
Grein úr „Diseovery",
eftir J. R. F. E. Jenkins.
T MEIRA en hundrað ár hefur
-*• rannsókn og meðferð sjúk-
dóma aðallega verið talin byggð
á tiltölulega einföldum grund-
velli orsaka og afleiðinga. Meir
og meir var orsök hvers ein-
staks sjúkdóms heimfærð til
sérstakra sjúkdómsvalda, svo
sem sóttkveikja, efnisfræði-
legra eða eðlisfræðilegra á-
hrifa utanfrá á líkamann, eða
truflunar á starfi innrennslis-
kirtla.
Svo miklar framfarir hafa nú
orðið á sviði margra vísinda-
greina, sem læknisfræðin styðst
við, að einföld athugun or-
saka og afleiðinga nægir ekki
lengur.
Til þess að geta metið þessar
breyttu aðstæður er nauðsyn-
legt að taka almenna aðlögunar
syndrómið* með í reikninginn
og vita eitthvað um þær rann-
sóknir, sem leiddu til kenning-
arinnar um aðlögunartruflanir.
Árið 1935 var ungur vísinda-
maður, dr. Hans Selye í Montr-
eal að rannsaka kynhringrásina
hjá dýrum. Hann tók eftir því,
* Syndróm er samstæða af sjúk-
dómseinkennum.
að allskonar ofreynsla — svo
sem ofhitun eða ofkæling, eða
allskonar áverkar — trufluðu
ekki eingöngu þessa hringrás
heldur ollu því líka, að dýrið
veiktist almennt. Dr. Selye taldi
því vænlegra til árangurs að
beina rannsóknum sínum að
því „að vera veikur“ fremur en
að halda áfram með athuganir
á kynhringrásinni.
Dr. Selye fann brátt, að alls-
konar ofreynsla (svo sem mik-
ill kuldi eða hiti, röntgengeisl-
anir, blæðing, verkir, vöðva-
þreyta, ofbirta, hávaði, eiturlyf
eða sýklasýking) hafði svipuð
almenn áhrif í för með sér.
Svona ofreynsla gaf þreföld
svör:
1. Viðvörunarstigið.
2. Mótstöðustigið.
3. Ofþreytustigið.
Þessar þrjár svaranir, sem
fram koma við áframhaldandi
eitranir eða sköddun kallaði dr.
Selye almenna aðlögunarsyn-
drómið.
Viðvörunarstigið er varnar-
herVæðing líkamans. Það ein-
kennist af fjölgun hvítra blóð-
korna, myndun mótefna, stækk-