Úrval - 01.12.1955, Side 79

TVÍEÐLI KONUNNAR
75
Margar konur sýna aftur á
móti hálfkæfða reiði, sem er ef
til vill réttlátt andóf gegn ríkj-
andi ástandi. Því að fjöldi
kvenna ber nú þyngri byrðar
en þær hafa áður þurft að axla.
Þær vinna samfélaginu mikið
gagn, en þær gera það með því
að leita styrks í þeim eðlisþætti
sínum, sem til skamms tíma
hefur verið þeim hulinn. Þarf
nokkurn að undra, þó að þær
hafi orðið að gjalda slíkt dýru
verði ?
Við skulum aðeins staldra hér
við til að rifja upp hverjir hafa
verið vegir konunnar. Frá upp-
hafi hefur henni verið haldið
niðri eða hún vernduð, eftir því
sem siðvenjur voru á hverjum
tíma. Hún hefur lifað innan f jöl-
skyldunnar, hópsins, og áunnið
sér kosti og galla þess sem hef-
ur á hendi umönnun, gæzlu, og
lærir af því sem hann meðtek-
ur. Hlutverk hennar var að
tengja karlmanninn aftur mann-
legum rótum sínum, þegar hann
hafði teygt sig of langt. Konan
var oft prófsteinn karlmanns-
ins, svo að hann gæti séð hve
langt niður eða upp hann var
kominn. Ásamt karlmanninum
skapaði konan mannlega ham-
ingju, þar sem einskis er spurt.
Með ást sinni og umhyggju
skapaði hún innra öryggi, þar
sem hið persónulega blómstraði.
Þetta féll konunni í skaut inn-
an samfélags, sem hún hafði
átt lítinn þátt í að móta. Ef
samfélagshættirnir fóru lir
skorðum, var það henni þungt
áfall, sem skóp henni ríka þörf
fyrir vernd. Án verndar var hún
kynferðislegt veiðidýr eða ófag-
lært vinnuafl. Hún fór því smátt
og smátt — á löngum, löngum
tíma — að kref jast þess að hún
væri talinn einstaklingur í krafti
sjálfs sín. Það var dirfskufull
krafa. En þróun hagkerfisins
var komin á það stig, að talið
var heppilegt að konur gætu
séð fyrir sér sjáifar, og ef'tir
nokkurt fjas og fjargveður var
henni leyft að stíga fram og
taka sérþá berangurslegu stöðu,
sem hún skipar nú.
Hvers var hægt að vænta af
konunum, með slíka fortíð, slíkt
hlutverk, slíka nútíð ? Hvað gera
menn þegar þeir mæta erfið-
leikum? Þeir kveðja alla vara-
orku, allt varalið sitt til vopna.
Og þetta er einmitt það, sem
konan hefur gert. Hún hefur
alltaf þarfnast styrks karlmann-
anna, og nú kveður hún til karl-
manninn innra með sér, og hann
svarar kallinu. Hún gerir sjaldn-
ast samning við hann; fátítt
er að þau gangi til hjónabands
og gefi hvoru um sig jafnan
heiður. Ákall hennar er knúið
fram af þörf, af ótta. Hún kall-
ar niður af kastalaveggnum, að
kastalinn sé óvarinn, og upp
koma allir hermenn og liðtækir
menn staðarins. Karleðlið tekur
völdin, öðruvísi gat það ekki
farið. Upp frá því felur konan
í konunni sig í einhverju skúma-
skoti. Hún hefur megna óbeit