Úrval - 01.12.1955, Blaðsíða 112

108
ÚRVAL
mannshæfileikar duga til túlk-
unar og skilnings. Flest má í
einn dilk draga það er birtist í
IJrvali — það er nálega allt
girnilegt til fróðleiks.
Þetta erindi sálfræðingsins —
frúarinnar — þykir mér um
margt merkilegt. Þar sem það
fjallar mest um trúræn efni, er
hægt að dást að frjálslyndi og
hógværð höfundar, hreinlyndu
sjálfstæði og leikbróðurlegu
viðhorfi til andstæðra skoðana
— því að vissulega er málið við-
kvæmt. Þá er frúin fundvís á
ósköp sakleysislegar en þó ærið
veigamiklar rökfærslur fyrir
máli sínu, svo sem er hún skýr-
ir hið eðlilega samband milli trú-
ar og helgisiða og -sagna, eða
afstöðu öfgalausrar trúar til
fornfræði og sögu.
Mjög er hætt við, að mörg-
um þyki frúin segja of mikið,
þrátt fyrir góðan og glæsilegan
málflutning, er hún sveigir að
trú og kennisetningum kirkj-
unnar — að hún gerist þar um
of orðhvöt og óvægilega sjálf-
stæð — en það er nú einmitt
höfundarins mesti hróður.
Það er þarflaust að draga
fjöður yfir það, að skoðanir
þær sem fram koma í þessu
erindi frúarinnar, munu eiga
sér rúman hljómgrunn meðal
margra úti hér p. íslandi. Mann-
skemmandi ófremdarástand,
andlegt og líkamlegt, meirihluta
þess, sem liðið er af 20. öldinni
hefur komið af stað einskonar
vakningaröldu um það, að full
nauðsyn sé að endurskoða
gömlu ,,töflurnar“ og reikna út
sólarhæðina á ný — eða kannski
eigi að kalla það byltingaröldu ?
Þessi alda fer einmitt í svipaða
átt og frúin bendir til í erindi
sínu.
Nú vakna menn við vondan
draum og spyrja sjálfa sig —
fer innræti mannskepnunnar
ekkert batnandi, þrátt fyrir
linnulausar prédikanir út frá
notalegri klausturhelgi kirkj-
unnar um aldir? Það er sérstök
ástæða til að spyrja einmitt nú,
því að mikið er látið af menn-
ingarþroska vorra tíma, og ættu
því aðrar fagrar dyggðir þar
eftir að fara. En þetta reynist
nú öðru nær. Hið ,,barbaríska“
ófremdarástand undanfarið í
sambúðarháttum þjóða og ein-
staklinga virðist ekki benda til
þess að guðsríkið hafi fært út
kvíarnar í raun og sannleika.
Allt stendur í sama farinu um
áhrifa- og getuleysi kirkjunnar
til lífrænnar vakningar í trúar-
og siðgæðismálum. Eru menn-
irnir kannski svona „óforbetr-
anlegir“ að upplagi sínu og inn-
ræti að þar reynist ófært um
að bæta — eða þá hitt, að bless-
uð kirkjan sé ekki, enn þann
dag í dag, starfi sínu vaxin —-
misskilji það að meira eða
minna leyti?
Hvar liggur meinsemdin?
Það er sjálfsagt barnalegt að
spyrja, en ég vona þó ekki