Úrval - 01.03.1970, Síða 64

62
ÚRVAL
kvæmdum, sem áður voru í uppá-
haldi. Tilfinningalega er þunglyndi
sjúklingurinn venjulega beygður af
þunglyndinu, jafnvel þó að það
kunni að vera grímuklætt af kvíða
og uppgerðar glaðværð. Hegðun hans
mun þó koma upp um hann, því að
innst inni er hann sljór, þreyttur,
tómur, hryggur og seinfær.
Þunglyndið hefur alltaf þessi ei:n-
kenni í för með sér: líkamlega, and-
lega og tilfinningalega hrörnun. Þau
birtast í sameiningu og sérkerma hin
dapurlegu einkenni sjúkdómsins. Til
þess að greiningin geti talizt örugg-
lega rétt, verður að krefjast allra
einkennanna þriggja. Og hún veltin:
ekki aðeins á einkennunum, sér-
kenni sjúklingsins eru þar einnig
mikilvæg. Líkamsbygging, aldur,
kyn, líkamleg heilsa, gáfnafar, upp-
eldi, trúarbrögð og umhverfi eru
atriði, sem hafa áhrif á þunglyndið,
afleiðingar þess og hvernig sjúk-
lingurinn bregst við því.
ORSAKIR OG
SJÁLFSMORÐSHÆTTA
Mönnum hættir meira til þung-
lyndis en nokkurra annarra sál-
rænna truflana Þessi geðræni sjúk-
dómur kemur oftast fyrir hjá fólki
með arfgengan móttækileika, lík-
amlegan eða sálrænan. Þunglyndið
getur komið sem afleiðing andlegr-
ar streitu, en stundum alveg tilfall-
andi án nokkurra sýnilegra orsaka.
Oftast virðast einkenni eða afleið-
ingar geðrænna truflana liggja því
til grundvallar. Hin endanlega
ástæða er þó hreinn leyndardómur.
Sjúkdómurinn hafði leitað á
sjúklinginn, sem ég lýsti fyrst, í
annað sinn. Öldruðu systurfua í
fyrsta sinn, sennilega var það ok
aldursins, sem þar átti hlut að máli.
En hvað þriðja sjúklinginn snerti
var það tvímælalaust barnsburður-
inn og álagið af að standa frammi
fyrir ábyrgð fullorðinsáranna, sem
varð henni ofviða, án aðstoðar móð-
urinnar, sem hún hefur verið of háð.
Fyrir hana var ef til viU hin ytri
streita nægjanlegt tilefni til þimg-
lyndis. Hjá hinum tveimui' kynnuð
þér að vilja leita sleitulaust að lík-
amlegum sjúkdómum, sem undirrót
— eins og flest þimglynt fólk ætl-
ast til að sé gert. Sjúkdómsgreining-
in nægir. Nákvæm flokkun á þung-
lyndinu — nema hætta sé á sjálfs-
morði — er miklu þýðingarminni
en að sjúkdómurinn sé tekinn fljótt
til meðferðar.
Vegna sjálfsmorðshættunnar hvíl-
ir, í hreinskilni sagt, þung ábyrgð
á yður sem lækni vegna þess að 2
af hverjum 3 hafa leitað læknis
minna en 3 mánuðum áður en þeir
sviftu sig lífi. Almennur læknir má
búast við að verða vitni að 8—10
sjálfsmorðum á starfsferli sínum.
Þótt við vitum, að með vægu þung-
lyndi sé hættan ekki mikil, er hún
þó oftast nægileg til þess, að ástæða
er til þess að leita geðlæknis:
— Ef sjúklingurinn virðist vera
hreinlega geðtruflaður þ.e. ruglað-
ur, óeðlilega hlédrægur, tortrygg-
inn, gengur með fjarstæðukenndar
hugmyndir. tilefnislausan ótta, ó-
raunhæf, líkamleg sjúkdómsein-
kenni eða ef framkoma hans er fár-
ánleg.
— Ef hann er haldinn öfgakennd-
um sektar- og minnimáttarkennd-