Vísir - 17.06.1944, Qupperneq 38

38
VlSIR
ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ
Þorbjörg Gunnlaugsdóttir.
Jón Þórðarson.
Þegar litið er yfir sögu
Reykjavíkur verður þáttur
verzlunar og einkaframtaks
einna veigamesti þátturinn. Að
vísu er borgin höfuðborg lands-
ins og því aðsetur stjórnar og
helztu embættismanna. En þess
verður jafnframt að minnast,
að hún er helzta verzlunarhöfn
landsins og liggur vel við verzl-
un við heilan landsfjórðung.
Elztu og stærstu verzlanir
hæjarins eru yfirleitt sprottnar
upp úr almennum verzlunum,
sem verzluðu jöfnum höndum
við innanbæjarmenn og bænd-
ur úr nærsveitunum. Þó hafa
margar þessara verzlana fyrir
rás viðburðanna orðið allt aðr-
ar en þær voru í upphafi. Áður
fyrr var eigi um neinar sér-
verzlanir að ræða, nema þá
helzt hókaverzlanir og eina skó-
verzlun. Skammt fyrir neðan
Læk, við Lækjargötu, hóf Sig-
fús Eymundsson bókaverzlun
sína, og skammt fyrir ofan Læk
skapaði Lárus G. Lúðvígsson
skóverzlun sína. Þangað flutti
svo Jón heitinn Þórðarson hina
alkunnu verzlun sína 1892, er
lrinn hyggði verzlunarhús sitt
á horni Þingholtsstrætis og
Bankastrætis. Þar hefir verzl-
unin síðan átt heima í meir en
fimmtíu ár og mun væntanlega
lengi standa þar sem óbrot-
g'um minnisvarði þess manns,
scm hún er við kennd, og hinn-
ar ágætu konu hans.
Stofnandi verzlunarinnar, Jón
heitinn Þórðarson kaupmaður,
var Rangæingur að ætt, fædd-
ur 3. janúar 1854, en fluttist
suður hingað ungur að aldri og
bjó búi sinu í Ártúnum og
Laugarnesi áður en hann flutt-
ist í bæinn og stofnaði verzlun.
Það var árið 1891. Verzlun sína
byrjaði hann 1 Tjarnargötu 4
og verzlaði það haust nær ein-
göngu með kjöt, slátur og aðr-
ar landbúnaðarafurðir. Flutti
hann strax sama haust í hús
Ólafs heitins Sveinssonar í
Austurstræti 5, og hélt verzlun-
in þar áfram. En á næsta ári
byggði hann húsið í Þingholts-
stræti 1, þar sem verzlunin er
enn rekin.
Framan af verzlaði Jón Þórð-
arson nær eingöngu með mat-
vörur, þar ó meðal landhúnað-
arafurðir allar. Var hann i mörg
ár aðal kjötkaupmaður bæjar-
ins og rak þá stórt sláturhús,
reykhús og plysugerð. Á þeim
árum mun Jón heitinn hafa haft
aðal-verzlunina við flesta bænd-
ur austanfjalls, og var miðstöð
þeirra þar. Kjötverzlunina rak
hann þangað til Sláturfélag Suð-
urlands tók til starfa, 1906, en
þá leigði hann kjöthúðina og
seldi áhöld sín.
Árið 1902 byggði hann húsið,
sem stendur ó horni Ingólfs-
strætis og Bankastrætis. Var
kjötbúðin niðri í því húsi og þar
rak Tómas Jónsson hana einn-
ig, eftir að hann hafði tekið við
kjötbúð Sláturfélagsins, þangað
til hann flutti á Laugaveg 2. En
1910 byggði Jón steinhúsið
Bankastræti 8, milli hinna
tveggja húsa, sem nefnd hafa
verið. Hafði hann sett upp sér-
staka vefnaðarvörudeild, klæð-
skerastofu og ýmsar fleiri deild-
ir skömmu fyrir aldamótin, svo
og sérdeildir, og var húsnæðið í
þeim tveimur liúsum, sem fyrir
voru, orðið of lítið. Flutti vefn-
aðarvöruverzlunin í hið nýja
hús.
Jón lieitinn andaðist snemma
á árinu 1911. Varð hann flest-
um harmdauði, því að hann var
með afbrigðum vinsæll maður
og hvers manns hugljúfi, þeirra
er honum kynntust, en þeir
voru margir.
Færði þá verzlunin saman
kvíarnar í hili og lagði niður
vefnaðarvörudeildina og leigði
það húsnæði Jóni Björnssyni &
Co., sem var þar þangað til hið
nýja hús beint á móti var byggt,
en þá tók Verzlun Jóns Þóðar-
sonar þetta húsnæði aftur til
eigin þarfa. Breyttist verzlunin
þá í það Iiorf, í aðalatriðum,
sem hún er í nú, og varð sér-
verzlun í allskonar glervörum,
húsáhöldmn, málmvörum alls-
konar og skrautvörum. Hefir
verzlunin aukizt mjög mikið
síðan hún byrjaði sem sérverzl-
un í þessum greinum, og kveð-
ur einkum mikið að innflutningi
hennar á allskonar glervöru og
postulíni, sem verzlunin hefir
jafnan mjög margbreyttar
birgðir af fyrirliggjandi.
Eftir fráfall Jóns heitins
Þórðarsonar rak ekkja hans, frú
Þorbjörg Gunnlaugsdóttir,
verzlunina, þar til hún andaðist
17. ágúst 1931. Verzlunarstjór-
ar gerðust þeir Þórður, kjörson-
ur þeirra hjóna, og Júlíus
Árnason, sem verið hafði starfs-
maður verzlunarinnar síðan ár-
ið 1896.
Frú Þorhjörg var Fljótshlíð-
ingur að ætt, fædd 8. febrúar
1857. Tókst henni vel að varð-
veita þær vinsældir, sem stofn-
andi verzlunarinnar hafði áunn-
ið henni, meðan hans naut við.
Að frú Þorbjörgu látinni
tóku erfingjar þeirra hjóna við
verzluninni og hafa rekið hana
síðan, undir stjórn þeirra Þórð-
ar L. Jónssonar og Júlíusar
Árnasonar.
Verzlun Jóns Þórðarsonar er
ein af elztu verzlunum bæjarins
og elzta almenna verzlunin „fyr-
ir ofan Læk“, eins og Austur-
bærinn var kallaður í gamla
daga. Þessari gömlu og vinsælu
verzlun er vel borgið í höndum
þeirra manna, sem svo að segja
hafa „alizt upp“ með verzlun-
inni og tekið að erfðum áreiðan-
leik og samvizkusemi Jóns heit-
ins Þórðarsonar og frú Þor-
bjargar héitinnar Gunnlaugs-
dóttur. —