Vísir - 17.06.1944, Page 96

96
VÍSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÍ)
Sumum mun ef til vill finnast
að vér megum vel við una sam-
anburðinn við önnur lönd um
vinnslu og notkun raforku, þar
sem færri lönd en 10 að tölu
.hafa nú meiri raforkuvinnslu en
hér er að tiltölu við íbúatölu
landsins. En við iíánari aðgæzlu
vcrður ljóst, að Island á, og
verður að komast hærra í þeirri
röð. Hér á landi hafa enn ekki
fundizt aðrar orkulindir, sem
sjáanlegt sé að muni koma oss
að verulegum notum, en fall-
vötn, jarðhiti og vindar, en af
þessum orkugjöfum er land vort
mjög auðugt. Það er rafmagns-
tækninni að þakka, að vér eig-
um þess kost að nýta þessi
hlunnindi landsins. Og raforku-
vinnslan er að verulegu leyti
beinlínis mælikvarði á það, í hve
stórum stíl vér nýtum þau. Aðr-
ar þjóðir eiga margar gnægð
Or vélasal
stöðvarhússins
við Ljósafoss.
Myndin tekin
þegar uppsetn-
ingu vélanna
var langt komið
ill hluti allrar þeirrar orku, sem
nýtt er í landinu, enda þótt nú
stefni æ meir i þá átt að hafa
cinnig meðalgöngu raforkunnar
um að nýta þá orkugjafa, er
nefndir voru. En hvert sem litið
er má sjá, að notkun raforku
er í örum vexti, og allt bendir
til þess, að enn sé nýting hcnn-
ar aðeins á byrjunarstigi. Þetta
á þó alveg sérstaklega við hér á
Islandi, eins og áður er drepið á.
Allt að þriðjungur þjóðarinnar
fer enn algerlega á mis við þæg-
indi og gagnsemi raforkunnar,
aðeins tæpur helmingur lands-
búa á kost á rafmagni til veru-
legra -heimilisnota -annarra -en
lýsingar og notkun raforku í
iðnaði og iðju er sáralítil móts
við það, sem verið getur.
Frá virkjun Laxár fremri i Austur-Húnavatnssýslu. Til vinstri mynd af stíflu í Laxárfossi, en hægra
megin er vatnsaflsvélin í orkuverinu.
4. tafla. Greining raforkunotkunar í nokkrum löndum.
Lýsing, matareld- un, önnur heimilis- notkun húsahitun (•máhr.) Iflnaður Rafmagns brautir
Island (1943) 80% 20% 0%
Noregur(1943) 24% 76%
Bandaríki Norður-Ameríku (1943) 34% 57% 9%
Stóra-Bretland (1942) 35% 60% 5%
annarra orkulinda, þar sem eru
kol, olía og gas i jörð, sem þær
hafa um langan aldur fært sér
í nyt. Og í flestum löndum er
raforkunotkunin enn aðeins lít-
Bókfellsútgáfan er eill af hin-í
um yngri fyrirtækjum þessa
lands, því að hún Sr ekki fulls
eins árs, var ekki stofnuð fyrr
en á síðara árshelmingi i fyrra.
En þótt Bókfellsútgáfan geti
ekki státað af miklum aldri, á
hún samt óvenjulegan vel-
gengnisferil að baki sér, því að
margar af bókum þeim, sem
hún hefir valið til útgáfu, eru
þegar uppseldar.
Frá upphafi hefir Bókfells-
útgáfan haft það markmið, að
vanda svo sem kostur er bæk-
ur þær, sem hún gefur út, ekki
aðeins að frágangi, heldur eigi
síður að því leyti, að þær geti
orðið lesandanum til fróðleiks-
auka jafnt og skemmtunar. Get-
ur því enginn mótmælt, að því
takmarki hefir verið náð.
Fyrir jólin í fyrra komu út
þrjár bækur á vegum Bókfells-
átgáfunnar. Hin fyrsta var
skáldsagan „Blítt lætur veröld-
in“ eftir prófessor Guðmund G-
Hagalín. Henni var ágætlega
lekið, enda verðskuldaði hún
það fyllilega. Guðmundur dró
«}þarna upp hugnæmar og skýr-
ar myndir af lífi alþýðufólks í
sveitogvið sjóogvoru allir bók-
menntafræðingar, sem rituðu
um bókina á einu máli um það,
að prófessor Guðmundur liefði
enn unnið sigur á bókmennta-
sviðinu.
Þessi bók er nú næstum upp-
seld, en hún er líka ein þeirra,
sem menn gleyma ekki, ef þeir
hafa einu sinni lesið hana.
Næst kom út liin lieimsfwega
drengjasaga „Percival Keene“
eftir Marryat skipstjóra. Það
er þó í rauninni blekking, að
' kalla þessa sögu drengjasögu,
því að hún er bæði fyrir unga
og gamla. En það mætti ef til
vill segja um hana, að hún sé
fyrir drengi á öllum aldri. Þessi
saga hefir verið meðal allra vin-
sælustu skáldsagna sinnar teg-
undar frá þvi að hún kom fyi’st
út fyrir'mörgum áratugum, svo
sem sjá má af því, að hún hefir
verið endurprentuð ótal slnn-
um um heim, allan.
Þriðja bókin, og jafnframt
jólabók Bókfellsútgáfunnar, var
„Jörundur hundadagakong-
ur“ eftir brezka rithöfundinn
KI]}rs Davies, í þýðingu Her-
steins Pólssonar. Sú bók fyllti
skarð í íslenzkum sögubók-
menntum, því að þótt ýmislegt
bafi verið ritað um Jörund og
samtíð hans á íslenzku áður,
hafði samt enginn íslenzkur
fræðimaður tekizt á bendur að
kynna sér sögu Jörundar alla,
frá því að hann lifir óhamingju-
söm æskuár i Kaupmannahöfn
og þar til hann deyr heillum
horfinn sem afbrotamaður í
fanganýlendunni á Tasmaniu
við Ástralíu. Davies hefir kynnt
sér feril Jörundar með mikilli
kostgæfni og vegna bókar hans
þekkja Islendingar nú miklum
mun betur þann mann, sem
gei-ðist „hæstráðandi lil sjós og
lands“ fyrir tæpri hálfri ann-
ari öld.
Fyrsta bókin á þessu ari var
„Yísindin og andinn“ eftir pró-
fessor Jessop í .þýðingu Guð-
mundar Finnbogasonár pró-
fessors. Jessop er einhver skarp-
asti hugsuður vorra tíma og er-
indi þau, sem bók þessi flytur,
eiga erindi til allra manna nú
á tímum.
önnur bök Bókfellsútgáfunn-
ar á þessu ári var „Landið er
fagurt og frítt“ eftir Árna Öla
blaðamann, gefin út í tiléfni af
30 ára blaðamennskuafmæli
lians. Bókin er stórfróðleg, fagr-
ar héraðslýsingar og frásagnir
af ýmsum atburðum, sem
marka tímamót í sögu þjóðar-
iimar. Bókin fékk verðskuldað-
ar viðtökur, því að hún var út-
seld af forlaginu mánuði eftir að
hun.kom út.
Um þessar mundir er að
köma út skáldsagan „Leyndar-
dómar Snæfellsjökuls“ eftir
franska snillinginn Jules Verne
i þýðingu Bjarna Guðmunds-
sonar blaðafulltrúa. Gegnir í
rauninni furðu, að bók þessi
skuli ekki liafa komið út fyrr
hér á landi, en nafn liöfundar
er næg trygging fyrir þvi, að
hér er um góða og skemmtilega
bók að ræða.
En þá eru ótaldar þær bækur,
sem mestan fögnuð munu
vekja allra Islendinga. Bókfells-
útgáfan hefir í undirbúningi út-
gáfu á öllum ljóðum K. N. Júlí-
us, vinsælasta alþýðuskálds
Vestur-Islendinga, og síðast en
ekki sízt mun hún gefa út
Æviminningar Einars Jónssonar
myndhöggvara og aðra bók eft-
ir hann um heimspekihugleið-
ingar hans. Þessar bækunnunu
komast í eigu hvers þjóðlegs
Islendings.