Vísir - 17.06.1944, Síða 139

Vísir - 17.06.1944, Síða 139
VÍSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ 139 HÁKON BJARNASON: Agrip skógrækta.rmirar á af sögm I§landi. Meðferð landsbúa á skóglendi landsins liefir frá nppliafi vega og frani á síðustu ár verið á þann veg, að furðulegt má telja, að nokkrar skógarleifar séu enn til í landinu. Mun óhætt að gera ráð fyrir að skóglendi landsins hafi eigi verið minna en um 17000 ferkm. á landnámsöld, eða álíka stórt og allt gróður- lendið er nú. Hins vegar er stærð skóglendisins nú eigi meira en um 1000 ferkm. og er þá allt til tínt, hæði hávaxið og lágvaxið skóglendi. Eggert Ólafsson mun vera einn hinna fyrstu manna, sem l)enti á hnignun skóganna og kenndi uin gegndarlausri með- ferð landsmanna. Magnús lög- maður Gislason kærði árið 1754 fyrir rentukammerinu meðferð skóganna á konungseignum og opinberum jarðeignum. Þann 10. maí 1755 lagði rentukamm- erið svo fyrir, að gerðar yrðu ráðstafanir til að vel yrði farið með skóga á opinberum eignum, en eigi eru nein líkindi til að þetta hafi orðið að miklu gagni. Að minnsta kosti hendir eyðing- in á skóginum við Háls i Fnjóskadal árin 1750—1780 eigi i þá ált, að presturinn þar liafi farið eftir auglýsingu Magnúsar Gíslasonar. Skúli Magnússon og Björn Halldórsson í Sauðlauks- dal gerðu háðir tilraunir með trjárækt af miklum áhuga en lílilli kunnáttu. Snemma á 19. öld var nokkur hreyfing á um hætta meðferð skóga, hæði ineðal stjórnar- valda landsins úti í Kaupmanna- liöfn og eins meðal embættis- manna hér á landi. En það var ekki fyrr en með innflutningi skozku ljáanna að þörfin á við- arkolum minnkaði svo mjög, að skógarhögg varð margfallt minna en fyrr liafði verið. Und- ir aldamótin fóru ýmsir að gefa skóglendinu meiri gaum en áð- ur og sýna fram á hæðí hinar beinu og óbeinu nytjar þess. Var það einkum Sæmundur Eyjólfsson, sem mest lét til sín taka um þessi mál. Ritaði hann ágætar greinar í hið nýstofnaða Búnaðarrit uin skóglendi ým- issa liéraða og kom fram með tillögur um verndun og með- ferð þeirra. Því miður naut Sæmundar alll of skammt við, því að liann andaðist árið 1896. En áhrif af skrifum hans munu hafa orðið töluverð. Um aldamótin kemst loks skriður á skógræktarmálin. Vill svo undarlega til, að það er danskur skipstjóri, • sem siglir hér við land, sem lirindir málinu í framkvæmd. Ilét hann Carl Ryder og var óvenjulega fram- Einstæðingur sem býr við hörð lífskjör. sýnn um ýmsa hluti svo sem bréfahækur hans bera með sér, en þær eru nú i vörslu Skóg- ræktar rikisins. Fékk hann C. V. Prytz, þáverandi prófessor í skógrækt við Landbúnaðarhá- skólann í Friðriksbergi í lið með sér. Hófust þeir Iianda um sam- skot meðal íslendinga og Dana um að Iirinda máh þessu af stað. Alþingi veitti þeim og nokkurn fjárstyrk, sem fór smáhækk- andi, unz íslendingar tóku skóg- ræktarmálin algerlega i sínar liendur árið 1907. Þeir Ryder og Prytz réðu til sín danskan slcóg- ræktarmann C. E. Flénsborg og sá hann um allar verklegar framkvæmdir hér á árunum 1900—1906. Ilannes Ilafstein reyndist þeim félögum hin mesta hjálparliella og án lians aðstoðar myndu framkvæmd- imar sennilega liafa lognast út af. Fé það, sem varið var til skógræktar á þessum árum, var venjulega um kr. 5000—6000 árlega, og þótt peningarnir hefðu langtum meira verðgildi þá en nú, hlaut það að yerða all takmarkað, senx hægt var að gera. Aðaláherzlan var lögð á að flytja inn erlendar trjátegundir til gróðurselningar í stöðvunum við Rauðavaln, Þingvelli, Grund í Eyjafirði og síðar á Hallorms- stað og Vöglunx. Á þessum ár- um var Hallornxsstaðarskógur tekinn til friðunar. Eins og vonlegl var, gafst inn- flutningur erlendra trjáplantna mjög misjafnlega en árangur sá, sem náðst hefir við Þingvelli, á Grund og á Hallormsstað, er í raun og veru langtum hetri en húast mátti við, þegar athugað er livernig lil þessara tilrauna var stofnað. Árið 1907 tóku fslendingar skógræktarmálin i sínar hend- ur að öllu leyti og varð þá A. F. Kofoed-Hansen fyrstur skóg- ræktarstjóri hér. Á næstu árun- um lcomu svo fjórir islenzkir skógarverðir í þjónustu lands- sjóðs og höfðu þeir biisefu hver i sínum landsfjórðungi. Fram- kvæmdafé til skógræktar óx þó ekki að nciniun mun, þrátt fyrir þetta og varð jafnvel stundum minna einstök ár en sum árin áður. Áttu skógræktarmálin um liríð litlum hyr að fagna. Beið ósigur við sandfokið. Þegar Kofoed-Hansen tók við, varð sú stefnubreyting á skóg- ræktarmálunum að hætt var við innflutning erlendra trjáteg- unda, að mestu leyti, en meira unnið að því að girða skóglendi og leiðbeina um meðferð skóga. Svolitlu innlendu plöntuuppeldi var komið af stað strax í upp- hafi og var þvi lialdið áfram, þó í smáum stiT. í tíð K.-H. voru læplega 2000 ha. skóglendis girtir víða unx land og 11 sáðreitum komið upp. Sáðreitirnir eru uppfinning K.-H. og eru mjög merkileg „nýjung“ i islenzkum skógrækt- armálum. Kofoed-Hansen lét af störfum árið 1935 og tók núverandí skógræktarstjóri þá við. llaldið hefir verið áfram sömu brautir og á'ður, að girða og friða skóg- lendi, en auk þess hefir inn- flutningur erlendra trjátegunda verið aulcinn þegar kostur hefir verið á fræi og plöntum frá norðlægum stöðum með svipað loflslag og ísland. Síðastliðin þrjú ár hefir og mikið verið unnið að því að auka innlent plöntuuppeldi. Stærð lands þess, sem girt hefir verið af Skógrækt ríldsins, er nú orðin 20.000 ha. en þar af eru eigi nema unx 3600 lia. skóg- lendi, þvi að mikið af löndum, sem að skógunum hggja, eru eydd og blásin, en hafa verið girt með til þess að ]>au gréru upp að nýju líkt og Þjórsárdal-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.