Skírnir - 01.12.1912, Page 7

Skáldspekingurinn Jean-Marie Guyau.
295
'veldlega af svip og yfirbragði. En þessi samúðar-skilu-
ingur og þessar eftirhermur ná miklu lengra en margur
hyggur og jafnvel doktorana dreymir um. Það sýndu t.
d. tilraunir Pierre Janet’s á einum sjúklingi hans, frú B.
Hann gat dáleitt hana í fjarska og komið fram á henni
ýmsum líkamlegum fyrirbrigðum með því að gera þau á
sjálfum sér. Þannig brendi hann sig t. d. einu sinni á
úlnliðnum, og konan, sem þá var í 300 stikna fjarlægð,
fór þegar að kvarta um, að hún hefði brent sig nákvæm-
lega á sama staðnum. Þetta er það, sem nefnd eru f j a r-
h r i f (telepathia) og mætti nefna mörg fleiri dæmi þeirra,
sem eru vísindalega sönnuð af frægum, samvizkusömum
vísindamönnum. En ekki skal þó farið lengra út í þá
sálma hér.
Af þessum ósjálfráðu eftirlíkingum og samúðar-skiln-
ingnum, sem af þeim leiðir, sprettur nú það, að við getum
fundið til með öllu því, sem listamaðurinn lýsir. Hann
er búinn að setja geðblæ sinn á hluti þá, sem hann er
að lýsa, búinn svo að segja að blása í þá lífi og sál, og
svo finnum við alveg ósjálfrátt til með þeim, leggjum
okkur eins og inn í hlutina. En með þessu má fá okkur
til þess að finna til með öllum sköpuðum hlutum, líkja
eftir þeim og verða þeim að meiru eða minna leyti sam-
geðja.
En nú á listin, að hyggju Guyau’s, ekki að vera tóm
eftirlíking á veruleikanum, og sízt á hún, eins og oft átti
sér stað í veruleikastefnunni frönsku, hjá Zola o. fl., að
gera sér far um að lýsa því, sem er sjúkt og veilt eða
spilt og æðisgengið. Því að lýsingin á ljótum og spill-
andi ástríðum er sóttnæm og ginnandi og eykur spilling-
una, og það ætti þó sízt að vera takmark listarinnar.
Hún ætti fremur að styðja að heilbrigði lífsins, þróun þess
og fullkomnun og lýsa því, sem orðið gæti upphvatning
til umbóta eða aukinnar lífshreysti. Þó tekur Guyau það
beint fram, að listamaðurinn megi ekki vera með neitt
fræðihjal eða umvöndunarraus. Myndir listaverksins sjálfs
verða að vera svo sannar og svo hrífandi, að þær hrífi