Skírnir - 01.01.1915, Blaðsíða 197

Ritfregnir.
19T
heiðingja, megi þeir lífi halda. Þetta heit sitt efna þeir báðir síðar
f lífinu. Og hér fer sem oftar, að »þegar neyðin er stærst, er hjálp-
in næst«. í þokunni rekast þeir á franska herskipið »La Pandore«
sem er á útleið frá Eyjafirði, fá þar hinar beztu viðtökur og kom-
ast svo þaðan yfir í danska herskipið »Fylla«, sem flytur þá heim
til Akureyrar.
Þetta er í stuttu máli þráðurinn í kverinu. Frásögnin er hór
sem ætið hjá höfundinum afar-ljós og innileg, skilningurinn á sál-
arlífi unglingsins mjög glöggur og undiralda allrar frásagnarinnar
er trúin. Höfundurinn hefði varla þurft að segja til nafns síns,
því trúmaðurinn og kennarinn segja svo glögt til sín í öllum þess-
um endurminningum hans.
Kristniboðsheit þeirra bræðra setur höfundurinn í samband við-
sögur móður hans um Franz Xavier hinn helga, postula þeirra Ind-
verja og Japansmanna. Yel má vera að svo sé. En að þvl er mig
minnir, var það um þetta leyti, Uð kristniboðshreyfing byrjaði hór
á landi með síra Gunnar Gunnarsson á Halldórsstöðum sem formæl-
anda; væri því ekki ólíklegt, að hreyfing sú hefði haft áhrif á hugi
þeirra bræðra. Mór er sú hreyfing í minni, ekki sízt fyrir það,,
hve ýmsum var hún andstæðileg, álitu hana hlægilegt tildur, meðan
svo illa væri hreinsað fyrir eigin dyrum. Og n ú virðist kristniboð
meðal heiðingja, sérstaklega þeirra, sem eiga djúpan siðalærdóm
geymdan í trúritum sínum, hálfraunaleg hugsun, ekki sízt þegar
litið er á hana við logaua frá dómkirkjunni í Reims og með hinu
kristna blóðvöll Norðurálfunnar fyrir augum. Mundi ekki róttara
að reyna að kristna fyrst hugsunarhátt Norðurálfunnar,.
svo að ekki logi hún öll í báli eigingirni, yfirdrepsskapar og haturs
og heldur sleppa heiðingjunum að sinni, þar til auðið verður að
sýna þeim glæsilegri ávexti kristilegrar siðmenningar en »odda at
og eggja gnat« um því nær alla vora kristnu álfu.
I lok bókarinnar skýrir svo hr. Jón Sveinsson frá dauða bróð-
ur síns Ármanns 1 Löwen (1885) og dauða móður þeirra bræðra
og endar svo kverið með hjartnæmum minningarorðum um þau
bæði.
Um sannsögulegt gildi þessara endurminninga skal hér ekki
talað. Flestar æskuminningar stílgæddra manua verða að nokkru
leyti skáldskapur (»Diohtung und \Vahrheit«); eu eg verð að játa,
að eg hefi að eins á örfáum stöðum rekið mig á sýnilegt misminni
hjá höf., og tel víst að allar sögurnar eigi við rök að styðjast, sóu að
miklu leyti sönn atvik úr æskulífi haus. Bækur þessar hafa fengið