Fréttir frá fulltrúaþingi(nu) í Hróarskeldu viðvíkjandi málefnum Íslendinga - 01.01.1843, Blaðsíða 250
250
aba virði tíundbærs lausafjár, eða 5 hundrub í jiirðu, eða o» 5
hundrub i h\orutveggja að samtoldu, og Jaraðauki hafa |)ab til ab
bera sjalfir, sem tilskip I5da Maí J834 heirntar — skyldi eiga rctt á
að taka |)átt i kosningum alj)in»isfnlltrúa, með J)eim hætti að J»eir
kysi kjörmenn, en J)essir kysi að lyktum J)jóbfulltrua til Jnngsins. ’hi
Pcir sern ekki ætli tiundbæran höfuðstól sem væri 5 hundraba virffl
ætti ekki kosníngarrett að eiga, þ\í J)cssir menn gjalda hvorki skafS
né skiptitiund , heldur gjalda J)eir að eins dagsverk presti og er J)a3
cinskonar hjúavinna; J>eir eru og taldir Öreigar í enum fornu islenzku
lögum og kallaðir kotúngar.
Gagn' J>að sem veiba mundi að t\ÖfÖldum kosningum ineb slikum
hætti, yrbi einkanliga i J)\i folgið, ab J>vi er eg fæ skilib:
A. A ð kosníngar yrbi með J> v í mdti áreiðanligri. þess
er abur getið, ab ef ckki á ab krefjast s\o mikillar fasteignar að fáeinir
mcnn að eins nái að taka J>átt í kosníngarrétti, J)á veitir J>essi kostur
enga vissu um hæfiligleika kosningarmanna ne áreiðanligleik kosníng-
anna. J)etta verbur lángtum vissara heldurenn með nokkrum eigna-
kostum, cf nokkrir kjörmenn, sem kosnir væri af öllum kosningar-
monnurn, kysi fulltrúana sjalfa; Jví svo má gjöra ráð fyrir, ab kosn-
ingarmenn í hverjum hreppi eða sveit J)ekki alla menn J)ar í hreppi
nákvæmliga, og ab enir helztu og skynsomustu ratbal J)cirra rauni
vera hafðir fyrir augum af flestum, og raega menn J)á vera vissir um
að engir«aðrir enn enir helztu af hreppsmonnum verða kosnir til kjor-
inanna; en Jæssir menn verða lángtum færari til að kjósa fulltrúa
heppiliga og vel heldur enn allur fjöldi enna fyrri kosníngarmanna,
scm enginn veit um meb neinni vissu hvort J)eir hafa vit eður raenn-
iugu lil slíkra hluta eður ekki2).
B. A ð kosníngar og undirbúníngurinn undirj>æryrði
J) Pab væri eins rángt og óvibuik\æmiligt, að byggja kosníngarrettinn
á la u s a f j á r tiu n d i n n i einnisainan, einsog ab byggja hann á ein-
tómri fastcignj J)\í margir af enum dugligustu og skynsömustu
bændum, einkum sjáfarbændum, eiga ekki svo mikib af tiundbæru
lausafe, ab J)eir mætti fyrir það ná kosningarrctti ebur kjörgengi, en
ciga J)ó töluverða fasteign. Tiundbært fe er kjörstofn sá, sem einn
er réttur hér á landi, hann einn á vib ásigkomulag landsins og fer
réttan meðalveg \ J)essi stofn cr aðalstofn, en fasteignir og tiundbært
lausale eru greinir hans. Slikur kjörstofn nær til allra J)eirra sem
kosningarrétt eiga, og hnekkir engum frá s em h æ f u r e r;
hann yfirgrípur allt J)að sem gjorir raann málsmctanda, eptir J)ví sern
til hagar her á landi, ab J)vi leiti sem takast má að skíra frá J)\í með
sýniligum einkcnnum.
2) sbr. fyrstu alhugagrein.