Gefn - 01.01.1873, Page 20

20
um er sagt, evu hugmyndir seinni alda, lánaðar frá riddara-
tímunum; bá komu ýmsir hættir sunnan úr heimi, og einkum
hirðsiðir, til Norðurlanda, því áðurvoru þar engir hirðsiðir;
sögurnar um hirð Hugleiks og Haralds hárfagra, Hrólfs
kraka og fleiri fornkonúnga eru tómur skáldskapur, þó sann-
leikurinn stundum skíni í gegnum: þannig er talað um
hnútukast og sendíngar yfir borðum, það er norrænt og hélst
við í skólunum á Islandi fram eptir öllu, þó ruddalegt væri;
en »sá fíni riddaraskapur« er ónorrænn og miklu ýngri, og
söguskáldin gripu við þessu báðum höndum til þess að skrýða
með því hetjurnar, þó þeir annars ekki þyrftu þess með að
öllu leyti, því önnur eins orðatiltæki og þetta: »þars hin
gullbjartaYalhöIl víð of þrumir«, eða hugmyndir um gullleg
og skínandi vopn: fyrirmyndirnar eru þar gefnar af sjálfri
náttúrunni; salur himinsins með tindrandi stjörnum og gull-
legum skýjum, sól og túngl, jörð og sjór standa fyrir augum
allra manna, og skáldum getur orðið eitthvað úr því og
ekki síst þegar þeir eiga kost á eiris voldugu og ótæman-
legu máli og íslendskan er, þegar vel er á baldið. Raunar
hljótum vér að halda, að einhver menntun verði að vera til
áður, ef málið og skáldskapurinn á að geta komist á svo
hátt stig; en þessi menntun er með öllu öðru móti en menn
venjulega uppástanda; það er í rauninni andleg náttúrusjón,
sem engau veginn fylgir hlutföllum ens líkamlega heims.
nema að því leyti sem upptök hennarliggja lángt í fjárska.
Hið eiginlega (líkamlega) menntunarstig Norðurlanda á enum
elstu tímum sést á sögunum af Katli hæng, Grími loðin-
kinna, Áns sögu bogsveigis, á »Fundimi Noregr« og »frá
Fornjóti«, á Ynglíngasögu o. s. fr.: þar er lífið miklu ein-
faldara en í Eddukviðunum. Sama er að segja um Land-
námu, þar er ekki þessi andi sem finnst í sögunum um
Harald hárfagra og fleiri konúnga, sem voru uppáhald sögu-
mannanna og því fegraðir og fágaðir af þeim með öllu móti.
Hvað meira er, vér vitum eiginlega ekki með neinni vissu
hvaða mál þessir menn hafi talað; það er eins óvíst að þeir