Gefn - 01.01.1873, Page 51

51
víkur, þá er hann að tiltölu meiri en nokkurrar annarar
þjóðar, og að Íslendíngar »aldrei lesi neitt, að fráteknum
algengustu húslestrar bókum«, eins og höfundurinn segir á
4. blaðsíðu, það er ekki satt, og hefir sjálfur höfundurinn
komist í bága við þessi orð sín, því á bls. 70 segir hann:
»|>aö er nú, fyrir ritgjörðir og skýríngar góðra manna, orðið
alþýðu manna ljósara og kunnugra en svo« o. s fr. — menn
hafa þá víst lesið eitthvað meira en algengustu húslestrar-
bækur. Á bls. 5 er talað um að koma megi upp alþýðu-
skólum, en á bls. 7 víkur höf. nokkuð frá þessari meiníngu
og óskar að á hverju heimili væri heimaskóli og húsbóndinn
skólameistarinn. Om þetta höfum vér talað í næsta hepti
hér á undan, og mætti vel koma þessum skoðunum saman,
enda þótt athugasemdir vorar þar væri mjög ófullkomnar.
— Á bls. 4 tekur höfundurinn og fram, að vér ættum að
laga orðfærið eptir fornrituuum, og það höfum vér optlega
tekið fram, þó það ekki’ tjái mikið, því það er eins og
margir, jafnvel flestir, geri sér það að skyldu að ota því
fram sem verst er og smekklansast í málinu; og þegar þeir
láta sjást, að þeir sé ekki ókunnugir fornritunum, þá er
ýmist komið með það sem síst skyldi, eða þá þeir eru ein-
lægt að ríða einhverri sögu sem þeir eru að fást við þá í
þann svipinn og sletta úr henni orðum og heilum setníngum
innan um allt sem þeir eru þá að rita, svo það er eins og
þeir þekki ekkert annað en þá hina einustu sögu; svona
var Skírnir ekki alls fyrir laungu: þar var Njálu dreift innan
um alla bókina eins og rúsínum í jólakökur. Á bls. 7—8
er aptur talað um túngu vora, og ríklega tekið fram, að
menn ekki geti ritað hana nema með nákvæmum og ajúpum
lærdómi. þessu htjótum vér að neita, og neitun vor styrk-
ist einmitt á því, að síðan farið var að kenna íslendsku í
skólanum, þá hafa menn ritað æ því verr og staurslegar;
en þeir sem hafa lært í skólanum núna á seinni árum síðan
hann kom í Keykjavík, og sem rita viðunanlega, þeír hafa
ekki numið sína ritlist í skólanum, heldur hafa þeir hana
4*