Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 10

Um fornfræðistörf Brynjúlfs Jónssonar
frá Minna-Núpi.
Formaður Fornleifafélagsins hefir beðið mig um að rita í árbók
þessa nokkur orð um starfsemi Brynjúlfs heitins fyrir félagið og finn
eg mjer skylt að skorast ekki undan því. En eg vil þá fyrst benda
á það, sem hinn ágæti höfundur framanskráðrar ævisögu hans hefir
svo greinilega tekið fram viðvíkjandi þessum sama þætti í lífsstarfi
Brynjúlfs, og í annan stað vil eg taka það fram, að hér er hvorki
staður né stund til við þetta tækifæri, að rifja nákvæmlega upp all-
ar ritgerðir Brynjúlfs um fornfræðisleg efni né gagnrýna þær og segja
bæði kost og löst á, enda mun það engan veginn hafa verið tilætl-
un formanns.
í grein sinni í Arbók 1895 um »bæ Þórodds goða« segir Brynj-
úlfur á bls. 24 að ritgerðin »um þriðjungamót«, sem prentuð var
1869—70 í Tímariti Jóns Péturssonar, 1.—2. b., hafi verið »fyrsta
tilraun« sín. Var Brynjúlfur þá er ritgerðin kom út liðlega þrítug-
ur að aldri. Hann hefir þó samið hana nokkrum árum áður. I
skrifasafni Sigurðar málara Guðmundssonar er frum-handrit hennar1)
og hefir Jón rektor Þorkelsson skrifað nokkrar athugasemdir við
hana 24/4 1867. Hvað sem segja má um ritgerð þessa yfirleitt og
einstök atriði hennar, þá er það víst, að hún ber vott um, að þessi
fátæki og heilsulausi sveitapiltur hafði glögt auga fyrir því sem
hann sá og gáfur til að setja það í samband við það sem hann hafði
lesið um að átt hafði sér stað á löngu liðnum öldum. En það er
eins og Jón rektor tók fram í athugasemdum sinum: »Margt af þvi,
er sagt er í ritgerð þessari, er þess eðlis, að það verður eigi full-
sannað; það getr verið, að það sé svo; en það getr lika verið, að
það sé öðruvís«. — Brynjúlfi þótti (Árb. ’95, bls. 24) dómur Kálunds
(líkl. sá í Isl. Beskr. I, bls. 200, not. 1) harður, enda órökstuddur,
og kennír honum um, að fáir veittu ritgjörðinni eftirtekt. Raunar
‘) „Um goöorðin i Rangárþingi og Arnessþingi á söguöldinni.“