Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 25

25
horn, er Olrik getur um, hafa upprunalega verið opin í víðari end-
ann, en sumum hefir síðar verið breytt.
Áður en lýst verður hér þeim þrem hornum, er hér eru elzt í
safninu, verður til skýriugar á því, að tvö þeirra eru, eins og
raunar mörg önnur gömul drykkjarhorn, prýdd heilögum myndum,
nokkuð rætt um notkun þessara drykkjarhorna, til þess að mönnum
skiljist betur hve eðlilegur þessi siður var fyrir þeirrar tiðar menn,
er liornin voru skorin út, þótt sumum bindindisprédikurum kunni
nú að þykja hann ganga guðlasti næst.
í heiðni voru haldnar blótveizlur í hofunum. Snorri Sturluson
segir i Hákonar sögu góða, 14. kap.1) frá þvi, og heflr sjálfsagt haft
við gamlar sagnir að styðjast, að í þessum blótveizlum skyldi drekka
full guðanna, Oðins, Njarðar, Freys og stundum Braga; ennfremur
framliðinna ástvina, og voru það minni kölluð. Er kristni var upp
tekin drukku menn framvegis minni hins þrieina guðs og heilagra
manna, guðs föður, Krists, heilags anda, Maríu meyjar, Marteins
erkibyskups, Ólafs konungs helga o. fl., og eðlilega drukku menn
framvegis minni ýmsra manna annara, er mönnum voru kærir.
í Árb. 1913, bls. 70—73 er sagt frá Marteini byskupi, hvílíkur höfuð-
dýrlingur hann var, og er enn meðal katólskra manna. Var því
eðlilegt að hans minni væri drukkið, en til þess var þó alveg sjer-
stök ástæða, bein ósk dýrlingsins er hann vitraðis Ólafi konungi
Tryggvasyni og mæltist til þess að hann léti nefna sig til minna
með guði og hans helgum mönnum og þóttist konungur játa því*).
Fyrir þessum minnum voru fluttar ræður, er virðast hafa, á siðari
öldum að minsta kosti, haft viðtekið orðalag, eins konar fastákveðnir
formálar eða forsagnir, og skyldi siðamaðurinn í veizlunni mæla þá
af munni fram, og auk þess var sungið fyrir hverju minni. Eink-
um voru þessi minni drukkin í brúðkaupsveizlum og eru til í hand-
ritasöfnum Landsbs., J. Sig. og Árna Magn., nokkrar brúðkaupssiða-
bækur og minnaforsagnir. Elzt er af þeim skinnhdr. í safni Á. M.
685 4to. frá því um 1500. Um minnisdrykkjuruar og aðra brúð-
kaupssiði frá 16. og 17. öld heflr Sæmundur kand. Eyjólfsson ritað
i Tímarit Bókmfél., XVII. árg., bls. 92 o. s. frv., og eru teknar
margar af minnaforsögnunum upp i þá ritgjörð* * 8). Nægir að vísa til
þeirra forsagna, svo að mönnum geti skilist myndagerðin á hornun-
*) Noregs kon. s., útg. F. J., I. bls. 187.
*) 8br. Ól. s. Trs., k. 141, Fms. I., bls. 280.
8) Sbr. og skýrslu Niels Kier's og Jens Spendrnps, dags. 4. ág. 1722, um það
til hvers minnishornin i Skálholti hafi höfð verið; Ævis. Jóns Þorkelssonar, I. bl».
11—12 (nmgr.).
4