Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 37

37
Jón i Oddgeirshólum kemur viða fyrir í bréfabókum Brynjólfs bysk-
ups Sveinssonar. Hann hefir átt öxi þá, sem nefnd hefir verið öxin
Rimmugýgr, hvernig sem hún hefir verið til komin, og líklega mikl-
ast af, úr því að hann hefir fengið viðurnefnið »Remigia«, eftir því
sem Steingrímur byskup segir. Engin gögn hefi eg séð um það,
hvernig Jón hefir komist yfir öxina. En sárt hefir honum verið um
öxina og eigi viljað, að hún kæmist á glapstigu. Fyrir því tók hann
það ráð, sem líklegast mátti telja til varðveizlu öxinni, að hann gaf
hana dómkirkjunni í Skálholti, sennilega að hvötum Brynjólfs bysk-
ups, sem jafnan hlúði að öllum fornum minjum. í afhendingargern-
ingi, er Brynjólfur byskup afhenti stað og kirkju Þórði byskupi Þor-
lákssyni (19. októberdag 1674), er öxarinnar getið með þessum orð-
um: » . . . Framar á kyrkiann öxina Rimmugiu sem Jon heitin
Jonsson i Oddgeirsholum gaf S. Petri®1) (sjá bréfabækur Brynjólfs
byskups Sveinssonar, Lbs. 1090, 4to., bls. 345, sem er eftirrit af
A. M. 281. fol.).
Eftir þetta fylgdi öxin Skálholtsdómkirkju. Þegar Raben að-
míráll var stiftamtmaður liér, safnaði hann gripum og fornminjum
í listasafn Danakonungs. Fekk hann þá 17 minnishorn frá Skál-
holtsdómkirkju, og með þeirri sendingu vii’ðist öxin liafa fylgt, því
að í bréfi Jóns byskups Vídalíns til Rabens, dags. 25. ágúst 1720,
segist byskup senda öxina þá með Eyrarbakkaskipi ásamt minnis-
hornunum. Þar segir svo: »öxen, eller den Norske Bartisan, sendes
og her med, den skal have boren en af vore gamle helter ved navn
Skarphedin /: idest hedinus trux aut mater :/ dend kaldes remigie.
Endelig er det vist at manden og navnet af öxen har været til,
mens at den skulle være selv den samme, vil jeg icke være garant
for, Assessor Magnussen2) ved best sammenhængen her ú (sjá bréfa-
bók Jóns byskups Vídalins í Lbs. 1650, 4to , bls. 688—689, sem er
eftirrit af M. Steph. nr. 65, í safni Árna Magnússonar).
í úttekt Skálholtsstaðar og -kirkju, er fór fram þann 27. júlídag
1722 og næstu daga, þegar Jón byskup Árnason tók við stólnum,
er öxarinnar ekki getið, en hins vegar krefst byskupinn þess að fá
dr. Jón Þorkelsson, en þar er þó rétt greint frá höfundinum. En það er skilj-
anlegt, að tveir hinir fyrr greindu fræðimenn hafi villzt á þeim feðgum og haldið, að
„Staðarhrauns Jón“ væri sami maður sem séra Jón gamli á Staðarhrauni, en eftir
því sem Steingrimur hyskup segir (sjá hér að framan), var Jón i Oddgeirshólum einmitt
kallaður „Staðarhrauns-Jón“, og kemur það heim við höfundarnafnið á titilblaði
handritsins.
‘) Eirkjan í Skáiholti var helguð Pétri postula.
') 3: Árni Magnússon,