Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 14

14
einkennilegu jarðhúsum eða hellum, og lét Brynjúlfur þá hugmynd
sína í Ijósi, »að þeir kunni, ef til vill, að vera eftir papa, eða hina
írsku menn, sem hjer voru fyrri en vorir norrænu feður«. Sumarið
eftir, 1902, fór Brynjúlfur um Reykjanesskaga og þar í grend og
safnaði ýmsum fróðleik um eyðibýli og aðrar fornleifar, en hér um
slóðir eru fáir sögustaðir; sbr. Arb. 1903. Næsta sumar fór hann
um Mýrasýslu og komu athuganir hans um þingstaðina þar fornu
og ýms forn eyðibýli o. fl. í Árb. 1904. I henni birti hann og
nokkrar smáskýrslur um fornleifafundi hér og þar, er hann hafði
spurt til. í þeirri sömu Árb. birtist ennfremur stutt skýrsla um
framkvæmdir félagsiris á þeim 25 árum, er það þá hafði til verið,
og er þar vitanlega lítið yfirlit yfir rannsóknir Brynjúlfs fyrir fé-
lagið. Eftir tilmælum félagsstjórnarinnar samdi Brynjúlfur á þessu
afmælisári félagsins allýtarlegt registur yfir Árb. félagsins fyrir þessi
fyrstu 25 ár þess og vann hann þar mjög gagnlegt verk fyrir alla
þá er vilja nota hinar fjölmörgu og dreifðu upplýsingar, er þær
hafa að geyma um sögustaði, fornleifar o. fi. Registrið kom út 2
árum síðar.
Sumarið 1904 fór Brynjúlfur enn um Árnesþing og næsta Árb.
1905 flutti allmikla ritgjörð eftir iiann um ýmislegt þar, einkum í
sambandi við frásagnir í Lnb. Er sú ritgjörð með þeim merkari,
sem eftir Brynjúlf eru í Árb. I þessari Árb. var og greinarkorn
um hella, og hafði hann nú fundið nokkur örnefni o. fl. er styrktu
»papa-hugmynd« hans1). Sumarið 1905 fór Brynjólfur norður í
Suður-Þingeyjarsýslu í annað sinn og athugaði Þingey og safnaði
skýrslum um eyðibýli í afdölum Fnjóskadals. I sömu ferð athugaði
hann og margt um Eyjafjarðar- og Skagafjarðar-sýslur og þingstað-
inn á Þingeyrum. Komu skýrslur um þetta alt og ýmsa fornleifa-
fundi í næstu Árb., 1906. Það ár fór Brynjúlfur út í Vestmanna-
eyjar og athugaði Heimaey í sambandi við það er sagt er í Lnb.
um fyrstu bygð þar; ennfremur viðvíkjandi kirkjum þar og Tyrkja-
ráninu. Samsumars fór hann og inn á Þórsmörk, gerði þar athug-
anir í sambandi við Kjálu, skoðaði þar fornar býlisleifar o. fl.
Komu ritgerðir um þessar athuganir allar, fornleifafundi hingað og
þangað o. fl. í Árb. 1907. Á ársfundi sínum þetta ár, 1906, gerði
félagið Brynjúlf að heiðursfélaga sínum (17. des.), enda hafði hann
þá starfað dyggilega í þess þarfir og fyrir lítið kaup í 14 ár.
Næsta sumar, 1907, fór Brynjúlfur um Gullbringu- og Kjósarsýslur,
*) Einar sýalum. Benediktsson virtist álita pað áreiðanlega vist, að liellar
pessir eystra væru „irahýli11; shr. Ejallkonuna XXII, 41—42. Mál þetta þarf frekari
rannsókna við og einkum samanhurðar við hin fornu, írsku jarðhús (tech talman).