Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 12

12
hefir verið, er nú er eyðibýli þetta, hefir verið fyrir innan Hrings-
gil, sem Brynjúlfur álítur vera Grímsgil hið forna, og segir að stund-
um sé nefnt ennþá Grímsgil, en samkvæmt Lnb var land Gríms
alt fyrir utan Grímsgil. En hér skal ekki farið nánar út í þetta mál.
Með þessum 4 ritgjörðum hafði Brynjúlfur sýnt það, að hann
hafði mikinn áhuga á rannsókn sögustaða og á því að bera frá-
sagnir Lnb. og annara fornrita saman við landsháttu, örnefni, forn-
tóftir og munnmæli, sem nú fyrir fundust. Sigurður fornfræðingur
Vigfússon var fallinn frá og alt það prentað, er hann hafði látið
eftir sig af fornfræðislegum ritgjörðum. Pálmi Pálsson, er tekið
hafði við Forngripasafninu eftir Sigurð, komst ekki til að ferðast til
rannsókna upp um sveitir né safna sagnafróðleik á þessum árum,
enda varð hann brátt skólakennari. Hér mun því enginn hafa ver-
ið líklegri til að taka upp verkefni félagsins en Brynjúlfur Jónsson
frá Minna-Núpi. Á aðalfundi 1893 skýrði stjórn félagsins frá því,
að hún hefði samið við hann um »að rannsaka sögustaði og spyija
upp forngripi«, og sama sumarið fór Brynjúlfur sínar fyrstu ferðir
fyrir félagið um Árnessþing, Rangárþing og Skaftafellsþing alt aust-
ur fyrir Kúðafljót.’) Komu ýmsar greinir um þessar rannsóknir í
Árb. næsta ár, 1894, m. a ýmislegt um Skálholt og grafskriftirnar
á legsteinunum þar og í Bræðratungu, um hoftóftir í Úthlið og Fjalli
á Skeiðum, um þingstaðina í Laugartorfu í Haukadal, Árnesinu,
Leiðvelli og Þingskála, um Þórsmörk o. fl. Ennfremur grein (frá
rannsókn 25. ág. 1888) um Grettisbæli í Sökkólfsdal, þar sem enn
sér skálatóft Grettis.
Næsta sumar, 1894, fór Brynjúlfur norður í Húnavatnssýslu og
komu í Árb. 1895 ýmsar góðar athugasemdir frá þeirri ferð og um
fleira annars staðar, m. a. grein sú um »bæ Þórodds goða«, er minst
var á hjer að framan, þar sem Brynjúlfur bendir á »að meiri líkur
séu til þess, að sá »bær Þórodds goða«, sem hætt var við að jarð-
eldurinn mundi hlaupa á árið 1000, hafi verið að Hrauni heldur en
Hjalla«. — Sumarið 1895 fór Brynjúlfur um afrétti í Árnessýslu og
rannsakaði fornar bygðarleifar og ennfremur rannsakaði hann sam-
sumars fornar eyðibygðir i Mýrasýslu. Þessar rannsóknir voru liinar
þörfustu. Birtist skýrsla um þær í Árb. 1896 og ýmsar fleiri greinir
‘) Samkvæmt reikningi félaggins fyrir 1893 hafa honum verið greiddar 70 kr.
fyrir þessar ferðir; en ekki hafði félagið ætlast til aö Brynjúlfnr ferðaðist meira en
11—12 daga fyrir þá npphæð. Eftirleiðis var honum jafnan áætluð iík borgun, (6
kr. á dag) og ákveðin öll sú upphæð fyrirfram, sem félagið mátti verja til ferðalag-
anna hvert sumar. En oft og einatt urðu ferðir Brynjúlfs fleiri daga en honum hafði
yenð áskilin borgun fyrir af félaginu og lét hann það þá njóta góðs af þvi jafnan.