Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1915, Blaðsíða 39

Athugasemd um Rimmugýgi
I Vísnakveri Páls lögmanns Vídalíns, Khöfn 1897, er á bls. 39
vísa »um »Remmeggju«, Skarphéðins öxi«, er Páll á að hafa kveðið
er hann var skólameistari í Skálholti, en það var hánn 1691—96.
A bls. 188 í sama kveri er önnur vísa, »biskupsins herra Steins.
Um öxina í Skálholti gerðri (á að vera gerða) eftir öxi Skarphéðins
að forlagi Magister Brynjólfs. Ilerra Steinn var þá kirkjuprestur
og kvað vísuna undir eins og lögmaður sína, supra, relatore Þórði
Guðmundssyni«. Steinn byskup var kirkjuprestur í Skálholti 1692,
að því er segir í Prestatali og prófasta eftir séra Svein Níelsson og
ættu vísurnar eftir því að vera ortar það ár. Þórður þessi var
prestur á Grenjaðarstað fáein ár og dó þar 1741, 38 ára gamall, 11
árum yngri en vísan og hefir hann líklega lært hana á Hólum
(1725?, sbr. nmgr. í Vísnakveri Páls Vídalíns, bls. 188).
Það er Jón Olafsson frá Grunnavík, sem segir svo frá vísunum
og öxinni, er þær voru ortar um, í bók sinni, sem hann skrifaði í
vísur Páls og fleiri, Landsbs. 360, 8vo. Þá bók ritaði Jón, að því
er segir á titilblaðinu, næsta ár eftir dauða Páls, þ. e. 1728. Þessa
vísu sína hefir Páll sennilega kent Jóni eða Jón séð hana skrifaða
eftir Pál, en ummæli Jóns um öxina, sem skifta hér mestu máli,
hafa sennilega ætíð fylgt vísu Steins byskups. Má því af þeim helzt
marka, að 1692 hafi verið í Skálholti öxi, sem kallaðist Rimmu-
gýgur (Remegia, Remmeggja) og var, að sögn þá, smíðuð að for-
lagi Brynjólfs byskups Sveinssonar »eftir öxi Skarphéðins« og vitan-
lega hefir sú »öxi Skarphéðins« þá ekki verið til 1692 í Skálholti,
því að þá hefði ekki sú sögn fylgt visunum, að þær væru kveðnar
um þessa nýsmíðuðu eftirlíkingu. Hafi nokkur forn öxi verið til í
Skálholti 1674, sem Brynjólfur byskup hafi látið gera þessa öxi eftir,
er þeir Páll og Steinn ortu um 1692, þá er næsta ólíklegt, að hún
hafi ekki verið til þar 1692, en svo virðist ekki hafa verið. Hvergi
er heldur getið um tvær axir, forna og nýja Rimmugýgi, er tilheyrðu
Skálholtskirkju eða væru til í Skálholti. Helzt mun mega ætla af
þessari frásögn með vísu Steins byskups og ummælanna um öxina i