Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 31

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 31
NOKKKIR ÞÆTTIR 35 vi'ð ákvæðið til bráðabirgða. Fáir eru sjálfum sér nægir í öllum efn- um, svo margir verða að leita aðstoðar annarra í ýmsum aðsteðjandi vanda, andlegum raunum og sjúkdómum. Það hefur aðallega komið í hlut konunnar að veita líkn við þessum þrautum í hinu heiðna þjóð- félagi, og til þess hafa verið notuð heiðin töframeðul, að svo miklu leyti sem raunhæfar læknisaðgerðir hafa eigi verið tiltækar. Með kristninni koma kristin töfraráð, sem exorkistar og prestar einir kunnu, en þeir hafa verið allt of fáliðaðir í fyrstu til að geta veitt öllum, er með þurftu, slíka þjónustu, og þessvegna hafa verið leyfð blót í þessu skyni fyrst í stað. Að það hafi verið slík blót, sem undan- þágan tók til, má ráða af banni kristinna laga þáttar við þeim, því af öllum heiðnum siðum hefur gengið erfiðlegast áð útrýma þessum blótum. En um þau segir svo í kristinna laga þætti: „Menn skulu trúa á einn guð og á helgá menn hans og blóta eigi heiðnar vættir. Þá blótar hann heiðnar vættir, ef liann signir fé sitt öðrum en guði eða helgum mönnum hans.“ „Þá fer hann með fjölkynngi, ef hann kveður það eða kennir, eða lætur kveða að sér eða að fé sínu.“ „Menn skulu eigi fara méð steina, eða magna þá til þess að binda á menn eða á fé manna. Ef menn trúa á steina til heilindis sér eða fé, og varðar fjörbaugsgarð“ (Grágás 1852, I, bls. 22—23). í sambandi við átrúnað á steina „til heilindis sér“ vil ég benda á náttúrusteina, er oft hafa fundizt í heiðnum kumlum hér á landi og mér þykir sennilegast, áð hafi gegnt þessu hlutverki. Kumlin eru: 1) Karlmannskuml hjá Karlsnesi, lítill, glær og ferstrendur steinn, sem mun hafa verið í pússi mannsins (K. Eldjárn: Kuml og haugíé, 1956, bls. 50—51). 2) Karlmannskuml hjá Austarihóli, geislasteinn (zeolit) kollóttur, með holum og skorum, mesta haf 2,1 sm. Var til fóta í gröfinni ásamt 6 eldsteinum (K. Eldjárn. Kuml úr heiðnum sið, fundin á síðustu árum; Árbók hins íslenzka fornleifafélags 1965, bls. 22—33). Sílastaðir, 4 kuml, karlmanns. Steinn hálfglær (eitill eða holufylling), mun hafa verið í pússi mannsins ásamt fleiri smá- hlutum (Kuml og haugfé, bls. 140—142). 4) Konukuml hjá Ketils- stöðum. Dropasteinn, ljósblár og hálfglær, einkennilega líkur manns- hendi í laginu. Mun hafa verið á hæð við mjaðmir í kumlinu (Kuml og haugfé, bls. 179—181). 5) Hafurbjarnarstaðir, 1. kuml, konu. Tveir einkennilegir steinar, annar egglaga, dökkgrár, hinn hvítur með dökkum blettum, líkur tréskó í laginu. Voru ásamt kambi í hæð við mjaðmir (Kuml og haugfé, bls. 74—75). 6) Selfoss, 1. kuml, konu. „Milli hægra mjaðmarbeins og neðstu hryggjarliða var dálítil hrúga af bláleitu leirkenndu ef'ni, og í því voru nokkrir smá-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.