Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 75

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 75
GAMLI bærinn á víðivöllum 79 signir og harðir, enda hafði verið vandað til þeirra í upphafi og mikið grjót í þeim. , . Portið á baðstofunni var tiltakanlega hátt, og var baðstofan því liin ágætasta vistarvera. Norðan við „gömlu stofu“ og áföst henni var skemma með þili fram á hlaðið. I henni var geymdur eldiviður. Sunnan við skálann voru einnig tvær skemmur með þili, en sund var á milli þeirra og bæjar- ins. Torfveggur var milli skemmanna, og var í hinni nyrðri geymt kjöt og önnur matvæli, en syðri skemman var fyrir reiðinga og reið- tygi. Þessar skemmur standa enn, nokkuð breyttar, en hafa verið fluttar upp í túnið og færðar saman, svo að enginn veggur er nú á milli þeirra. Mun samt nokkuð mega marka hæð bæjarins af skemmunum. Nokkru fyrir sunnan skemmurnar var hesthús, og þar suður af og nokkru austar var kirkjugarðurinn og kirkjustæðið, en kirkjan var löngu aftekin og hafði verið byggður smiðjukofi á kirkjustæðinu. Kirkjan á Víðivöllum var lögð niður með konungsbréfi 17. maí 1765, en er Pétur prófastur kom að Víðivöllum mundi gamalt fólk eftir að hafa verið þar við kirkju. Til er allnákvæm lýsing síðustu kirkjunn- ar í vísitasíu frá 1757. Hún hefur verið úr torfi, með timburstöfnum og útskornum vindskeiðum. Kórinn var með útbrotum, milligerð milli kórs og kirkju og fjalagólf sums staðar. Þegar smiðjan var rifin, gerði Lilja dálítinn hól úr moldunum, og sést því gjörla staðurinn þar sem kirkjan stóð. Lilja breytti kirkju- garðinum einnig í skrúðgarð, sem rómaður var fyrir fegurð, en hluti hans er nú heimagrafreitur. Með framangreindu sniði var Víðivallabærinn á annað hundrað ár, eða frá 1772 til 1895, að því er ætla má. Hefur hann vafalaust verið í tölu stærstu og reisulegustu torfbæja, enda hafa líklega óvíða verið fleiri hús á einum bæ. Tvær stofur og hin reisulega baðstofa hefur verið óvenjulegt á þeim tíma, en á Víðivöllum liefur fyrrum verið margt fólk í heimili og þörf mikilia húsakynna. Alla tíð hefur þar verið stórt bú og engir kotungar ráðið húsum, en fyrir mun þó hafa komið, að eigendur leigðu hluta jarðarinnar tíma og tíma fólki, sem ekki átti þess kost að eignast eigið jarðnæði. Bærinn sýnir hins vegar merkilegt þróunarstig í íslenzkri bygg- ingarsögu. Þarna sjáum við hvernig burstabærinn verður til úr gamla langhúsinu, skálanum, sem verið hafði fremstur bæjarhúsa, og enn er hann á 19. öld eitt af mestu húsunum á Víðivöllum, þótt mjög sé gengi hans tekið að hraka. Stofan hefur verið sett í annan enda hans og bæjardyrnar hafa hlutáð hann sundur, svo að lengd hans
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.