Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 26

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 26
30 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS það fylgir ljóða lokum — nema þeirri einni, er mig armi ver eða mín systir sé. (163. v.). Viðurnefni, er benda til kunnáttu í heiðnum fræðum, eru þessi á körl- um í heiðni: Blót-(Már) (1), gandur (1) og tjörvi (1) benda til töfra almennt, en þursasprengir (1), völubrjótur (1), berserkur (1) og inn hamrammi (1) benda til yfirnáttúrlegs, líkamlegs afls eða tröll- skapar, og þar til mega teljast viðurnefnin hálftröll (1), Jötun- (1), þurs (2) og svartiþurs (1). Ennfremur mun inn rammi eiga heima í þessum flokki. Að vísu telja orðabækur merkinguna vera líkamlega og andlega sterkur, nema Guðbrandur Vigfússon og Cleasby, sem hafa einnig merkinguna „strong, mighty, with the notion of fatal or charmed power“, og hana tel ég vera hina fornu merkingu orðsins, sem síðan hafi þokað fyrir sterkur almennt. I heiðni eru sjö menn viðurnefndir inn rammi, en hinum kristnu mönnum hefur ekki þótt sæmandi að nefna samtíðarmenn sína þessu viðurnefni, því það hverf- ur að kalla af sjónarsviðinu méð kristninni. Finnbogi Geirsson (á 12. öld) er í Sturlubók nefndur inn rammi, en í Skarðsárbók og Þórðar- bólc inn fróöi, og mun það réttara. Þórður kakali er í Brandsdrápu nefndur inn rammi (Sturlunga II, 77), en vart er það notað sem við- urnefni í drápunni, þó Lind telj i svo vera. Þegar haft er í huga, að tólf menn í heiðni og sjö í kristni bera viðurnefnið inn sterki og sterkur, þá er mjög ólíklegt, að inn rammi hafi verið nákvæmlega sömu merk- ingar, því þá hefði verið ástæðulaust að hætta notkun þess í kristni. Rammur kemur víða fyrir í heiðnum skáldskap, en oftast verður ekki dæmt um það með vissu, hvort um eðlilegan eða yfirnáttúrlegan styrkleika sé að ræða, þó hið síðarnefnda sé líklegra í samböndunum „rammt gól Oddrún / bitra galdra“ (Oddrúnargrátur, 7. v.), „römm ragnarök sigtíva" (Völuspá, 44. v.), „Ramt er það tré / er ríða skal / öllum að upploki“ (Hávamál, 136. v.), og mér þykir sennilegt, að Kormáki hafi verið gjörningaást í huga, þegar hann orti um „ramma- ást í mínu jötuns snótar lei'ði“ (Kormáks saga 1. v.), þar sem hann notar „jötuns snótar leiði“ um huga sinn. Um fimm þeirra manna, er báru viðurnefnið inn rarnmi, er svo lítið vitað, að ekkert verður ráðið í, hversvegna þeir hlutu það (Án, Atli Eilífsson, Kollsveinn, Illugi Ásláksson, Þormóður Haraldsson). Steinröður inn rammi var sonur Þóris þursasprengis, og um hann segir Landnáma: „er mörgum manni vann bót, er aðrar meinvættir gerðu mein. Geirhildur hét fjölkunnig kona og meinsöm. Það sá
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.