Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 37

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1967, Blaðsíða 37
NOKKRIR ÞÆTTIR 41 strikað yfir „al“ og ritað „bor“ upp yfir. Það er að minnsta kosti ekki annað sýnilegt en að ritarinn hafi talið að alinn og borinn væru sömu merkingar, svo að á hans dögum hefur hin forna merking í borinn sennilega verið týnd, og í Jónsbók (útg. Ólafur Halldórsson, Kobenhavn, 1904) kemur það svo skýrt fram, að ekki verður um villzt. Þar segir um bónda eið: „Eru eigi aðeins þeir skyldir til að ábyrgjast og halda þenna eið, sem sverja, heldur og allir þeir, sem í konungs lýðskyldu eru, alnir og óbornir, þeir sem konungs eiðs vilja njóta“, og til frekari áréttingar: „það vitu og allir menn, að það barn, er fætt var á síðasta vetri konungs ævi, að konungur er jafnskyldur því rétt að gera sem þeim manni, er honum sór eið á fyrsta þingi“ (bls. 29—30). Hafi borinn frá upphafi vega verið notað í merkingunni fæddur, þá kem ég ekki auga á neina frambærilega ástæðu til þess, a'ð bera er aldrei haft um konur í merkingunni að ala barn. En ef hin heiðna merking í borinn var „barn borið í ætt“, þá er skiljanlegt, að sú merking gleymdist fljótlega, eftir að skírnin hafði leyst þann sið af hólmi. Af því, sem þegar hefur komið fram um hugtakið borinn, má ráða, að í heiðni var föðurnum borið barnið til viðtöku í ætt sína, og gerði hann það, þá hefur hann eflaust vi'ð sama tækifæri gefið barninu nafn, sennilega helgað af vatnsaustri. En áður en lengra er haldið, er rétt að athuga, hver bar föðurnum barnið. 1 Grikklandi, á heiðnum tímum, voru tvennskonar ljósmæður, venjulegar og svo læknislærðar, og kom það í hlut þeirra síðarnefndu að færa föðurnum hið nýfædda barn, og þótti það mikil ábyrgðarstaða. Ef hann vi'ðurkenndi barnið, lyfti hann því og rétti það síðan aftur ljósmóðurinni, en ef hann hafnaði barninu, sneri hann sér undan (H. Graham: Eternal Eve, Heinemann 1950, bls. 39). Hér á landi mun það hafa verið móðirin, sem bar föðurnum barnið. Það má ráða af Rígsþulu, sem segir, að foreldrarnir hafi ausið það vatni, og af orðasamböndunum þýboriö (Grg. 1852, I, 201, ísl. fornrit II, 25. v.) og frillubori'ð. Ennfremur af frásögn Landnámu af Myrgjol, en þar segir: „Myrgjol var ambátt konu jarls og þjónaði henni trúlega. Hún var margkunnandi. Hún varðveitti barn drottningar óborið, meðan hún var í laugu.“ (Landn. 1900, 157). Ég tel, að hér sé átt vi'ð, að Myrgjol hafi tekið á móti barni drottningar og síðan varðveitt það, meðan drottning laugaði sig eftir barnsburðinn og áður en hún bæri jarli barnið. Hvergi í fornum heimildum er sagt, hvernig brugð- izt var við, þegar ákveðið var að bera barnið út, en hafi verið
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.